6 Ocak Olaylarının Araştırılması İçin Kongre’de Komisyon Kuruluyor

6 Ocak tarihinde bazı Trump taraftarlarının Kongre binasına yaptığı saldırıları araştırmak üzere komisyon kurulması için devam eden siyasi tartışmalar şimdilik uzlaşmayla sonuçlandı. Kongre’deki Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin bazıları ABD tarihinde unutulması zor olan saldırılar sırasında neler yaşandığına ve olayların neden gerçekleştiğine ışık tutmak üzere anlaştı. Temsilciler Meclisi İç Güvenlik Komisyon Başkanı Demokrat Bennie Thompson ve bu komisyonun kıdemli üyesi Cumhuriyetçi John Katko arasında yapılan anlaşma, Temsilciler Meclisi’nin genel kuruluna sunulmak üzere hazırlanan bir tasarı halini aldı. 

19 sayfalık tasarıda detayları belirtilen komisyon, işleyiş açısından 11 Eylül saldırıları için daha önce kurulmuş olan komisyonla benzerlik gösteriyor. Tam ismi ile “Kongre Binasına Yönelik 6 Ocak Saldırılarını Araştırmak için Kurulan Ulusal Komisyon,” kurulduğu takdirde beş Demokrat ve beş Cumhuriyetçi üyesi olacak. Komisyonun başkanı Demokrat Parti’den, başkan yardımcısı ise Cumhuriyetçi Parti’den olacak. Komisyon üyeleri kolluk kuvvetinin yetkisi, insan hakları, özgürlükler, istihbarat ve siber güvenlik gibi konularda uzmanlığı olan isimlerden seçilecek. Komisyon başkanı ve başkan yardımcısı anlaştığı takdirde, ya da komisyon üyelerinin çoğunluğunun oyuyla ifade verecek isimler komisyona çağrılabilecek. 

6 Ocak olaylarını araştırmak üzere sunulan tasarı, Temsilciler Meclisi’nin İç Güvenlik Komisyonu’ndan geçtikten sonra Temsilciler Meclisi’nin genel kuruluna geldi. Genel kurul yapılan oylamadan önce Temsilciler Meclisi Azınlık Lideri Kevin McCarthy, komisyonun kurulmasına karşı olduğunu duyurdu. Cumhuriyetçi Parti liderliği, komisyonun kurulmasına ilişkin oylamalarda hangi yönde oy kullanacağına dair herhangi bir pozisyon almadığını açıkladı. Fakat McCarthy bu açıklamaya rağmen kendi partisine bir “liderlik tavsiyesi” vererek komisyon kurma tasarısına hayır oyu verilmesini önerdi. Eski Başkan Donald Trump da komisyon kurma fikrine ilişkin olumsuz görüş belirtti ve komisyonu Demokratlar tarafından hazırlanmış bir tuzak olarak nitelendirdi. Parti resmi bir pozisyon almamasına rağmen McCarthy’nin komisyon kurulmasına karşı çıkan tavsiyesi, McCarthy’nin partideki liderliğini korumak istediğini gösteriyor. 

19 Mayıs tarihinde Temsilciler Meclisi genel kurulunda komisyonun kurulmasını öngören tasarı oylandı. Yapılan oylamada 252 üye komisyon fikrini destekler şekilde oy kullanırken 175 üye bu fikre karşı çıktı. 35 Cumhuriyetçinin parti çizgisinden çıkarak Demokratlarla beraber komisyon kurulmasına destek vermesi, 6 Ocak saldırıları meselesinde Cumhuriyetçi Parti içerisinde temel görüş ayrılıklarının olduğunu gösteriyor. Azımsanamayacak sayıdaki 35 Cumhuriyetçinin hem eski Başkan Trump’ın hem de Partinin Temsilciler Meclisi’ndeki lideri olan McCarthy’nin çağrısına uymaması, Trump’ın partideki etkisinin sınırlı olduğunu da gözler önüne seriyor. Söz konusu 35 ismin, Trump ile mesafeli olan muhafazakarlardan oluştuğu görülüyor. Trump aleyhinde 6 Ocak Kongre binası saldırıları nedeniyle başlatılan azil soruşturmasında Trump’ın azledilmesi yönünde oy kullanan 10 Cumhuriyetçi’nin tamamı komisyonun kurulmasını destekler nitelikte oy kullandı. Parti içerisinde Trump karşıtı grubun sesi olarak görülen Liz Cheney, oylamalardan sonra Twitter’dan gönderdiği bir mesajda bazı şeylerin siyaset üstü olduğunu söyledi. Cheney ayrıca, komisyon tasarısının Senato tarafından da kabul edilerek kanunlaşması için çağrıda bulundu.  

Komisyonun kurulmasını destekleyen Demokratların Temsilciler Meclisi’nde üstünlüğü elde tutması ve bazı Cumhuriyetçilerin komisyon kurma fikrine sıcak bakması nedeniyle komisyon tasarısının Temsilciler Meclisi’nde kabul edilmesi sürpriz değildi. Komisyon tasarısı Cumhuriyetçi Parti içerisindeki anlaşmazlıkları su yüzüne çıkarsa da tasarının Senato tarafından kabul edileceğine ihtimal verilmiyor. Senato Azınlık Lideri Cumhuriyetçi Mitch McConnell, Temsilciler Meclisi’nde yapılan oylama öncesinde komisyon tasarısında ne yönde oy kullanacağına dair kararsız olduğunu söylemişti. McConnell öncelikle, komisyonun kurulmasını destekleyen argümanları dinlemek istediğini ifade etmişti. Senatör McConnell, 18 Mayıs tarihinde yaptığı bu açıklamadan bir gün sonra komisyon karşıtı bir pozisyon aldı. McCarthy’nin ve Cumhuriyetçi senatörlerin yer aldığı bir kahvaltıda pozisyonunu açıklayan McConnell, Cumhuriyetçi senatörlere bu tasarıya karşı oy kullanmaları çağrısında bulundu. 

Senato’da Demokratlar çoğunlukta olsa da bu durum, komisyonun kurulması, tasarının kabul edilmesi için yeterli değil. Tasarının oylamaya açılması için yapılacak oylamada en az 10 Cumhuriyetçinin, Demokratlarla aynı yönde oy kullanması gerekiyor. Senato’da en az 60 senatör tasarının oylamaya açılmasını kabul ettiği takdirde tasarı Demokratların oyu ile geçebilir. Cumhuriyetçilerin şu zamana kadar aldığı pozisyona bakarak Demokratlarla beraber hareket edecek Cumhuriyetçi senatör sayısının 10’u geçmeyeceği öngörülüyor. Senato’da yapılması muhtemel oylamalarda Trump’ın azledilmesi yönünde oy kullanan isimlerin, Temsilciler Meclisi’nde olduğu gibi komisyon tasarısının kabulüne yönelik oy kullanacağı düşünülüyordu. Trump karşıtı olan bu isimlerin başında gelen Mitt Romney ve Susan Collins gibi senatörler, komisyon kurulması fikrine sıcak baksa da Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen tasarı üzerinde bazı değişiklikler yapılması gerektiği kanaatinde. Senatör Romney komisyon çalışanlarının Demokratlar tarafından seçilmemesi gerektiğini vurgularken Senatör Collins, komisyonun çalışmalarını bu yıl tamamlayarak çalışmaların seçim yılı olan 2022 yılına sarkmaması gerektiğini söylüyor. Trump’ın azledilmesi yönünde oy kullanan başka bir Cumhuriyetçi isim olan Senatör Ben Sasse, komisyona ilişkin ne yönde oy kullanacağını açıklanmazken komisyonun politize olmasından endişe ettiğini belirtti. 

Kurulması tartışılan komisyonun tarafsız olmadığı eleştirilerini yapan McCarthy, komisyonda ifade verip vermeyeceğine ilişkin soruyu olumlu yanıtladı. Komisyona çağrıldığı takdirde ifade vereceğini belirten McCarthy’nin  6 Ocak saldırıları sonrasında eski Başkan Trump ile ne konuştuğunu anlatması bekleniyor. McCarthy’nin komisyonda ifade vermesi siyasi açıdan kendisi için bir risk oluşturabilir.  Zira 6 Ocak sonrasında Trump ile ilişkisi hakkında birbirleri ile çelişen birçok açıklama yapmıştı. McCarthy’nin çelişkili açıklamaları nedeniyle kendisi üzerindeki siyasi baskı artmaya devam ediyordu. Fakat McCarthy’nin, komisyon kurulmasını öngören tasarının Senato’da büyük ihtimalle kabul edilmeyeceğini ve komisyon fikrinin rafa kalkacağını düşündüğü için komisyonda ifade vermekten çekinmediğini açıkça söylüyor olabilir.