Kabil Havaalanının Güvenliği Konusu Belirsizliğini Koruyor

Başkan Biden’ın “Amerika’nın en uzun savaşını” sonlandıracağını açıklamasının ardından 1 Mayıs’ta başlayan ABD ve NATO birliklerinin Afganistan’dan çekilme süreci son aşamasına gelirken Taliban güçleri bir çok yerleşim yerinin kontrolünü ele geçirdi. Afganistan’da net bir siyasi çözüme ulaşılmadan alınan geri çekilme kararından dolayı ülkede yeni bir iç savaşın patlak vermesinden endişe duyuluyor. Bölgeden gelen haberlere göre son bir haftada 20’den fazla yerleşim yeri ve ilçe merkezi Taliban’ın kontrolüne geçti. Merkezi hükümet güçlerinin Taliban’a karşı hızla mevzi kaybetmesi üzerine Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’yi Washington’a davet eden Biden, ABD’nin Afganistan’a yönelik siyasi ve ekonomik desteğinin devam edeceği sözünü verdi.

ABD ve NATO ülkeleri 11 Eylül’e kadar tamamen çekilmeyi planlarken başkent Kabil’deki stratejik Hamid Karzai uluslararası havalimanının güvenliğinin Türkiye tarafından sağlanması konusu gündemdeki yerini koruyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO zirvesinde Afganistan konusunu Joe Biden’la görüşmüş ve bu hususta uzlaşmaya yakın olduklarını açıklamıştı. Afganistan konusunda aralarında bir fikir birliği olduğunu ifade eden Erdoğan, “Afganistan’dan ayrılmamızı istemiyorlarsa, orada belirli bir destek istiyorlarsa, ABD’nin diplomatik, lojistik ve mali desteği önemli olacaktır” açıklamasında bulunmuştu. Afganistan’ın dünya ile bağlantısı sağlayan havalimanının korunması ve faaliyetlerini devam ettirebilmesi, ülkeye yardımların ulaşması, diplomatik misyonların devam etmesi ve tehlike durumunda tahliyenin sağlanması açısından kritik öneme sahip.

ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü John Kirby günlük basın toplantısında ABD askerlerinin Afganistan’dan çekilmesinden sonra Kabil havaalanının güvenliğinin nasıl sağlanacağı konusunun ayrıntıları üzerinde çalıştıklarınısöyledi. Kirby Başkan Biden’ın Afganistan’daki büyükelçiliklerini açık tutmayı istediğini belirterek Kabil’deki Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı’nın güvenliğinin sahada diplomatik varlığın bulundurulması ve korunması için kritik önem taşıdığını vurguladı. Pentagon Sözcüsü, “Afganistan’da bir miktar ABD askeri kalmaya devam edecek. Diplomatik varlığımızı korumak için bunu yapmak zorundayız” ifadelerini kullandı. Kirby, “Havaalanında güvenliğin ne şekilde sağlanacağı konusunun bazı ayrıntıları üzerinde hala çalışıyoruz. Hepinizin bildiği gibi havaalanında ABD askerleri bulunuyor. Gelecekte durumları ne olacak şu anda bilmiyorum” şeklinde konuştu. 

Kirby, Afganistan’daki askerlerin geri çekilmesinin ardından Pentagon’un iki temel görevinin olacağını, bunlardan birincisinin, Kabil’de Amerikan diplomatik misyonlarını korumaya yetecek miktarda varlık göstermek, ikincisinin de Afganistan’la, Afgan güçlerine kabiliyet ve kapasitelerini geliştirmelerinde yardım etmeyi, lojistik ve finansal destek sağlamayı içeren yeni bir ikili ilişki tesis etmek olduğunu kaydetti. Kirby, Afganistan’da halen şiddetin düzeyinin çok yüksek olduğunu ve bundan kaygı duyduklarını belirterek, Taliban’ın güvenilir bir şekilde barış sürecine geri döndüğünü görmeyi istediklerini söyledi. Sahadaki gelişmelerin Taliban’ın barış sürecinin güvenilir ve meşru bir parçası olma yönündeki çabalarının samimiyeti hakkında şüpheler doğurduğunu ifade eden Kirby, Afganistan için “doğru olan geleceğin”, müzakere edilmiş bir çözüm ve çatışmalara barışçı şekilde son verilmesini sağlayacak siyasi bir süreç olduğunun altını çizdi ve bu yönde gayret gösterdiklerini sözlerine ekledi.

Associated Press’de yer alan bir habere göre Amerikalı yetkililer, diplomatların güvenliğinin sağlanması için yaklaşık 650 ABD askerinin Afganistan’da kalmaya devam edeceğini söyledi. Yetkililere göre, buna ek olarak birkaç yüz ABD askeri de muhtemelen Eylül ayına kadar Kabil havaalanında kalacak. Bu askerler orada güvenliği sağlayan Türk askerlerine yardım etme rolünü üstlenecek. Amerikalı yetkililere göre, Türkiye’nin liderliğinde resmi bir güvenlik operasyonu faal hale gelinceye kadar ABD askerleri orada geçici olarak görevde olacak. Türkiye’nin NATO’nun Afgan güvenlik güçlerini eğitme misyonunun bir parçası olarak Afganistan’da 500’den fazla askeri bulunuyor. Bu askerlerin bir bölümü halen havaalanında görev yapıyor.

ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı Başkanı Orgeneral Kenneth McKenzie birkaç hafta önce yaptığı açıklamadaAfganistan’daki ABD Büyükelçiliği’nin korunması ve terör operasyonlarına destek sağlanması amacıyla bir miktar asker bulunduracaklarını ve terör saldırılarına karşı bölgedeki diğer ortaklarıyla birlikte Afgan güvenlik güçlerine destek vermeye devam edeceklerini belirtmişti. Afgan güvenlik güçlerinin oldukça iyi donanımlı ve eğitimli olmalarına rağmen uluslararası destek olmadan potansiyel bir Taliban saldırısına karşı koyabilmelerinin zor olduğu düşünülüyordu. 

New York Times’ın haberine göre Washington yönetimi, NATO birliklerinin çekilmesinden sonra Afgan hükümetine askeri desteğini sürdürmeyi ve Taliban’a karşı hava operasyonu düzenlemeyi planlıyor. Habere göre, Başkan Biden başlangıçta birliklerin çekilme sürecinin sona ermesinden sonra Afganistan’daki hava operasyonlarına da tamamen son verilmesini istiyordu. Ancak Washington’daki bu görüşün şimdilik değiştiği ve özellikle ABD’nin çıkarlarını tehlikeye atan durumlarda istisnai olarak terörist hedeflere yönelik hava saldırıları düzenlenmesinin düşünüldüğü ifade ediliyor. Başkent Kabil’e olası bir saldırı ya da ABD ve ortaklarının temsilciliklerinin güvenliklerinin tehlikeye girmesi gibi istisnai durumlarda savaş uçakları ve insansız hava araçlarıyla operasyon düzenlenmesi planlanıyor. Ayrıca, ABD ordusunun bünyesinde Afganistan’da bulunan Amerikalı sözleşmeli veya kontrat esaslı kişi ve şirketlerin de Afganistan’dan çekildikten sonra dönüp Kabil ile ayrı bir anlaşma yapmaları da olasılıklar arasında sayılıyor.