Biden “Putin İktidarda Kalmamalı”

Rusya-Ukrayna savaşında beş hafta geride kalırken Başkan Biden Avrupalı müttefikleriyle koordinasyonu sağlamak ve istişarelerde bulunmak için çıktığı Avrupa turunun son durağı olan Polonya’da önemli açıklamalarda bulundu. Polonya ziyaretiyle Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşı birlik mesajı vermek ve NATO ittifakının doğu kanadına verdiği desteği göstermek isteyen Biden burada Ukraynalı üst düzey yetkililerle görüşerek fikir alışverişinde bulundu. Polonya’daki Amerikan birliklerine de bir moral ziyaretinde bulunan Biden, Avrupa’da asker konuşlandırılmasının otokrasiye karşı demokrasi mücadelesinin bir parçası olduğunu söyledi. Biden’in Putin’e yönelik “Bu adam iktidarda kalmamalı” sözü Rusya’da rejim değişikliği isteği olarak yorumlandığı için tepki çekerken Beyaz Saray, ABD’nin Rusya stratejisinde değişiklik olmadığını açıkladı. 

Ukraynalı mültecilerin durumunu ve yaşanan insani krizi yakından görmek için Polonya’ya geldiğini belirten Biden, Varşova’da yaptığı konuşmada ABD ve NATO’nun Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasını engellemek için ellerinden geldiğini yaptığını ancak bunu başaramadıklarını kaydetti. Moskova yönetiminin 180,000 askeri Ukrayna sınırına yığarken Ukrayna’ya saldırma niyetleri olmadığı konusunda defalarca yalan söylediğini hatırlatan Biden hiçbir meşru gerekçe ve neden yokken Rusya’nın Ukrayna’ya saldırdığı görüşünü yineledi. Saldırının direkt olarak 2. Dünya Savaşı sonunda kurulan kural temelli uluslararası düzeni hedef aldığını söyleyen Biden, tarihin eski kaotik günlerine geri dönmeyeceklerine vurgu yaptı. Rusya’nın NATO’ya yönelik suçlamalarına da cevap veren Biden, NATO’nun bir savunma örgütü olduğunu ve hiçbir zaman Rusya’yı yok etme gibi bir hedef gütmediğini kaydetti.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını ‘demokrasiye’ karşı ‘otokrasi’, ‘özgürlüklere’ karşı ‘baskı rejimi’ çerçevesinde değerler çatışması şeklinde niteleyen Biden, Moskova yönetimine karşı atılacak en güçlü adımın demokratik ülkelerin birliği olduğunu savundu. Konuşmasında yaşanan süreçte izledikleri yolu özetleyen ve Ukrayna’ya yaptıkları yardımları hatırlatan Biden, Rusya’ya karşı uygulamaya konulan sert yaptırımların sonuç vermeye başladığını belirtirken savaşın kısa sürede bitmeyeceği ve uzun soluklu bir krize hazırlıklı olunması gerektiği uyarısında bulundu.

Putin’e atıfla, “Biz açık bir şekilde savaş suçlusu olan bir adamın kendi elleriyle oluşturduğu yıkımın etkilerini azaltmak için çabalıyoruz” şeklinde konuşan Biden, “savaş suçlusu” ifadesinin hukuki karşılığı bulunacaktır” ifadesini kullandı. Başkan Biden’in konuşmasının sonunda Putin’e atfen sarf ettiği “bu adam iktidarda kalmamalı” sözü eleştirileri beraberinde getirdi. ABD ‘Putin yönetimini devirmek’ gibi bir strateji değişikliğine mi gidiyor sorusunu gündeme taşıyan açıklama geniş yankı uyandırdı. Beyaz Saray, “Biden rejim değişikliği çağrısı yapmadı” şeklinde izahatta bulunurken Kremlin, “Putin’in iktidarda kalıp kalmaması Biden’ın kararına bağlı değil. Rusya Cumhurbaşkanını Rus vatandaşları seçer” açıklamasını yaptı. Sözlerine açıklık getirmesi istenen Başkan Biden, Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı konuşmada, Putin’e yönelik sözlerini Ukraynalı mültecileri ziyareti sırasında yaşadığı duygusal anların tetiklediğini belirtti. Biden, “bir politika değişikliğini dile getirmedim, şimdi de getirmiyorum. Hissettiğim bir duygusal patlamayı ifade ettim ve bunun için özür dilemeyeceğim” şeklinde konuştu.

Rusya-Ukrayna krizinin başından beri Rusya ile sıcak çatışmaya girmeyeceklerini ve gerilimin daha fazla tırmanmasını istemedikleri belirten Washington yönetimi dikkatli hareket etmeye çalışırken Biden’in Varşova konuşmasında yazılı metnin dışına çıkarak “Putin görevde kalmamalı” şeklinde bir cümle sarf etmesi birçok dış politika uzmanı tarafından ‘hata’ ve ‘gaf’ olarak nitelendirildi. ABD’nin Rusya’da rejim değişikliği arayışında olduğuna dair bir endişe uyandıran açıklama, “ABD mümkün olan en kısa sürede Ukrayna’daki savaşı bitirmeye mi uğraşıyor yoksa uzun vadede Putin yönetimini devirmeyi mi hedefliyor” yönündeki tartışmaları gündeme taşıdı. Bazı uzmanlar ABD’nin kendini devirme amacıyla hareket ettiğini düşünen Putin gibi bir liderin iktidarını kaybetmemek için gerilimi daha da tırmandırmaktan çekinmeyeceğini düşünüyor.

Polonya’da Ukraynalı mültecileri ziyaret eden Biden dünyanın gözleri önünde çocukların ve masum sivillerin acı çektiğine işaret ederek, insani destek konusunda ellerinden geleni yaptıklarını dile getirdi. ABD’nin 100,000 mülteci kabul edeceği sözünü yineleyen Biden, Polonya’nın mülteci yükünü tek başına çekmemesi gerektiğini belirtirken tüm demokratik ülkelerin yardım konusunda sorumluluğu bulunduğunun altını çizdi. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırılarının başlamasının ardından yaklaşık 4 milyon mülteci Ukrayna’yı terk etmiş durumda. Savaştan kaçan 2 milyondan fazla Ukraynalı komşu ülke Polonya’ya sığınmış bulunuyor.

Biden Polonya ziyareti sırasında Ukrayna heyetiyle görüşerek Ukrayna’daki askeri, insani ve diplomatik durumla ilgili bilgi aldı. Varşova’da gerçekleştirilen görüşmede Biden’a Dışişleri Bakanı Blinken ve Savunma Bakanı Austin eşlik ederken Ukrayna heyetini Dışişleri Bakanı Kuleba ile Savunma Bakanı Reznikov temsil etti.ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Washington yönetiminin “Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne sarsılmaz bağlılığını” yinelediğini söyledi.Kuleba da, Ukrayna’nın ABD’den savunma işbirliğini geliştirme konusunda ek güvenlik taahhütleri aldığını kaydetti.Kuleba, “Başkan Biden, Ukrayna’da olanların 21. yüzyılın tarihini değiştireceğini söyledi. Bu değişikliğin bizim lehimize, Ukrayna’nın ve demokratik dünyanın lehine olmasını sağlamak için birlikte çalışacağız” ifadelerini kullandı.