Biden’dan İsveç ve Finlandiya’nın NATO Üyeliğine Destek

Rusya ile Ukrayna arasında devam eden savaş başta bölge ülkeleri olmak üzere tüm Avrupa’da güvenlik endişelerini artırırken savaşın yayılmasından kaygı duyan Finlandiya ve İsveç resmi olarak NATO’ya üyelik başvurusunda bulundu. Her iki Baltık ülkesi de uzun süredir yürüttükleri askeri tarafsızlık politikasından vazgeçmiş durumda. Konuyla ilgili yazılı bir açıklama yapan Başkan Biden İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılım başvurusunda bulunmasını memnuniyetle karşıladığını ve güçlü bir şekilde desteklediğini belirterek üyelik sürecinin en kısa sürede tamamlanması için Kongre ve NATO üyeleriyle çalışmalara başlayacaklarını duyurdu. İki ülkenin NATO’ya katılımına ilk itiraz Türkiye’den geldi. Ankara, bu iki ülkenin Türkiye’nin güvenlik kaygılarına yeterince hassasiyet göstermedikleri gerekçesiyle NATO üyeliklerine sıcak bakmadığını dile getirdi. Bir ülkenin NATO’ya katılabilmesi için mevcut 30 üye ülkenin tamamının onayını alması gerekiyor.

İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyelik başvurularıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan NATO Genel Sekreteri Stoltenberg başvuruları tarihi bir adım olarak nitelendirdi ve katılımın NATO güvenliğini artıracağını söyledi. Finlandiya ve İsveç’in üyeliğine diğer müttefiklerden güçlü destek geldiğini belirten Stoltenberg tüm müttefiklerin güvenlik endişelerinin dikkate alınması gerektiğinin altını çizerek tüm meselelerin detaylı ele alınacağını ve hızlı bir şekilde sonuca varmaya kararlı olduklarını dile getirdi. Tüm üye ülkelerin NATO’nun genişlemesi konusunda hemfikir olduğunu dile getiren Stoltenberg mevcut dayanışmayı sürdüreceklerini belirtti.

İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyelik başvurusuna ilişkin yazılı bir açıklamada bulunan Başkan Biden ise iki ülkenin de ittifaka katılımına güçlü bir şekilde destek verdiklerini duyurdu. “ABD Kongresi ve NATO müttefiklerimizle Finlandiya ve İsveç’i tarihin en güçlü savunma ittifakına hızlı şekilde dahil etmek için çalışmayı sabırsızlıkla bekliyorum” ifadesini kullanan Biden katılımın NATO’yu daha da güçlendireceğini savundu. Biden açıklamasında, “Finlandiya ve İsveç ile ortak güvenliğimize tehdit oluşturanlara karşı güçlü bir duruş sergilemeyi ve saldırıların püskürtülmesi konusunda çalışmayı sürdüreceğiz” mesajını verdi.

Biden, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ve İsveç Başbakanı Magdalena Andersson ile Beyaz Saray’da bir toplantı gerçekleştirdi. İki ülkenin NATO’ya üyelik başvurusu ve Avrupa’nın güvenliği konularında fikir alışverişinde bulunulan toplantı sonrası basın açıklaması yapan Biden, Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğine güçlü destek verdiğini yineledi. Biden, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılımıyla ilgili resmi süreç için Kongre’ye gerekli bildirimlerde bulunduklarını ve Kongre’nin de buna olumlu yaklaştığını söyledi. NATO’nun açık kapı politikasının devam ettiğini hatırlayan Biden, “NATO’ya katılan yeni üyeler hiçbir ülke için bir tehdit değildir. Hiçbir zaman olmadı. NATO’nun amacı sadece saldırganlığa karşı savunmaktır” ifadelerini kullandı. 

NATO üyeliği konusunda verdiği destekten dolayı Biden’e teşekkür eden Finlandiya Cumhurbaşkanı Niinistö ülkesinin NATO’ya ortak güvenlik garantileri konusunda katkı yapmaya hazır olduğunu kaydetti. “Tüm NATO müttefiklerinin üyeliğimizin onaylanmasına destek vermelerini umuyoruz” diyen Niinistö, Türkiye’nin kendilerinin üyelik başvuruları konusunda bazı endişelerini dile getirdiğini hatırlatarak, “Finlandiya her zaman Türkiye ile iyi ikili ilişkiler kurmuştur. NATO müttefiki olarak Türkiye’nin güvenlik endişelerinin giderilmesi konusunda mutabıkız. Terörü ciddiye alıyoruz ve her türünü kınıyoruz. Üyeliğimize yönelik aklınızda oluşabilecek tüm endişeleri konuşmaya hazırız” mesajını verdi. Halihazırda bu konuda Türkiye ile diyalog halinde olduklarını belirten Niinistö, bu görüşmelerin devam edeceğini kaydetti. İsveç Başbakanı Andersson da, “Her türlü sorunun çözümü için Türkiye dahil tüm NATO üyesi ülkelerle farklı düzeylerde diyalog halindeyiz” şeklinde konuştu.

İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyelik başvurusuyla ilgili açıklamada bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya girmesine ‘hayır’ diyeceğiz” ifadelerini kullandı. İskandinav ülkelerinin YPG/ PKK ve FETÖ gibi terörist gruplara destek sağladığına işaret eden Erdoğan, NATO’nun bir güvenlik teşkilatı olduğunu, böyle bir güvenlik teşkilatı içerisinde terör örgütlerini destekleyen ülkelerin olmasını kabullenemeyeceklerini vurguladı. Konuyla ilgili Reuters’a konuşan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılması konusunda kapıyı kapatmadığını ancak bu ülkelerdeki terörist faaliyetlerin kısıtlanmasını istediğini vurguladı. Bu konunun Türkiye için milli güvenlik meselesi olduğunu söyleyen Kalın, “Terör örgütü PKK, ABD ve AB tarafından fon topluyor, Avrupa’da özellikle İsveç’te güçlü, açık ve kabul görmüş bir varlığı var” ifadelerini kullandı. NATO üyeliğinin bir süreç olduğunu belirten Kalın nasıl bir ilerleme kaydedileceğinin zamanla görüleceğini bu doğrultuda İsveçli mevkidaşlarıyla müzakerelerde bulunma niyetinde olduklarının altını çizdi. Kalın, ayrıca Rusya’nın İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine karşı tepkisinin Türkiye’nin duruşunda hiçbir etkisinin bulunmadığını belirtti.

ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile stratejik mekanizma kapsamında bir görüşme gerçekleştiren Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelikleri konusunda “Müttefiklerin ya da aday olmak isteyen ülkelerin bizi hedef alan terör örgütlerine yardımda bulunması kabul edilemez” ifadelerini kullandı. Türkiye’nin NATO’nun açık-kapı politikasına destek verdiğini hatırlatan Çavuşoğlu, Türkiye’nin güvenlik kaygılarının dikkate alınması gerektiğinin altını çizdi. Türkiye’nin meşru endişelerini herkesin kabul ettiğini ifade eden Çavuşoğlu, bunu sözde değil uygulamada görmek istediklerini ve bunun sadece İsveç ve Finlandiya için değil diğer müttefikler için de geçerli bir şart olduğunu kaydetti.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan günlük basın toplantısında Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine karşı tutumunu değerlendirerek Türkiye’nin güvenlik endişelerinin karşılanabileceğini ve ABD’nin de süreçte rol aldığını belirtti. Sullivan, “son kertede Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılımının sağlanacağına ve Türkiye’nin endişelerinin karşılanabileceğine inanıyoruz” yorumunu yaptı. Finlandiya ve İsveç’in bu konuda Türkiye ile doğrudan iletişimde olduğunu belirten Sullivan, “Biz de aynı zamanda bu süreci kolaylaştırmak adına Türkler ile görüşüyoruz. Ben bugün kendi mevkidaşım ile görüştüm, Dışişleri Bakanı Blinken da kendi mevkidaşı ile görüşüyor” ifadesini kullandı. Başka itirazlar olması durumunda da sorunların çözümünde ortak bir alan bulunabileceğini söyleyen Sullivan, farklılıkların diyalog yoluyla çözüleceğine ve NATO’nun İsveç ve Finlandiya’ya destek konusunda tek ses olabileceğine inandığını ifade etti.

Öte yandan, Kremlin yönetiminden İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılma girişimleri konusunda beklendiği kadar sert bir tepki gelmedi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliklerinin Rusya için “bir tehdit” oluşturmadığını fakat NATO askeri altyapısının bu bölgeye genişletilmesi durumunda “Moskova’nın tepki göstereceğini” açıkladı. “İsveç ve Finlandiya ile sorunumuz yok” diyen Putin, askeri altyapının bölgeye genişletilmesi nedeniyle oluşacak tehditlere karşı önlem alacaklarını belirtti. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Riabkov da “Bu, geniş kapsamlı sonuçları olan büyük bir hatadır” ifadelerini kullandı. “Bu kararların İsveç ve Finlandiya’nın güvenliğini güçlendirmeyeceği bizim için açık” şeklinde konuşan Riabkov Rusya’nın tepkisinin, iki ülkenin NATO’ya katılımı sonrasındaki gelişmelere bağlı olacağını kaydetti.