ABD’den Türkiye’ye İsveç Çağrısı

Başkan Biden, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’u Washington’da ağırladı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada liderlerin ağırlıklı olarak yeni ABD-İsveç Savunma İşbirliği Anlaşması, İsveç’in NATO’ya üyeliği ve Rusya’nın saldırganlığına karşı kendini savunan Ukrayna’yı desteklemeye konularını görüştükleri ve Çin’e yönelik Transatlantik çabaları koordine etme kararlılıklarının altını çizdikleri belirtildi. Biden ve Kristersson’un iklim değişikliğiyle mücadele gibi küresel meseleleri de ele aldıkları ifade edilen açıklamada liderlerin uygun olan yerlerde güvenli, açık ve birlikte çalışabilir teknolojilerin kullanılması da dâhil olmak üzere, belirli ülkelerde uygun tedarikçilerle güvenli telekom altyapısı dağıtımını destekleme ve ayrıca 6G alanında ortak araştırmaları derinleştirme taahhüdünde bulundukları kaydedildi.

Görüşme öncesinde açıklamalarda bulunan Biden, ABD’nin İsveç’in NATO’ya katılmasına verdiği desteği yinelerken İsveç’in NATO’ya üyeliğini sabırsızlıkla beklediğini aktardı. ABD’nin hemen hemen her konuda İsveç ile aynı görüşte olduğunu vurgulayan ve ortak demokratik değerlerin altını çizen Biden, İsveç’in Ukrayna halkının Rusya işgaline karşı kendilerini savunması konusundaki çabalarından da övgüyle söz etti. Biden’a daveti için teşekkür eden Kristersson da konuşmasında, “İsveç ve ABD’nin çok sayıda değer ve öncelikleri paylaştığını düşünüyorum. Buna Ukrayna savaşını nasıl ele alacağımız da dahil. Liderliğiniz ve kurmak için uğraştığınız Transatlantik birlik için teşekkür ediyorum. İsveç’in NATO üyeliğine verdiğiniz güçlü desteği takdir ediyorum. Bizim için anlamı çok büyük. Ortak korumayı amaçlıyoruz. Ancak katkıda bulunabileceğimiz şeyler olduğunu da düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.

İki liderin görüşmesinde ön plana çıkan konu İsveç’in NATO’ya üyeliği oldu. İsveç ve Finlandiya, geçen yıl Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının ardından NATO’ya üyelik başvurusunda bulunmuştu. Finlandiya’nın üyelik süreci geçen nisan ayında tamamlanırken İsveç’in NATO üyeliğine kabulü ise Türkiye ve Macaristan’ın henüz onay vermemesi nedeniyle gerçekleşmedi. İsveç’in en kısa sürede NATO üyeliğine kabul edilmesi beklentisi içinde olan ABD, bunun için 11-12 Temmuz’da Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılacak NATO Zirvesi’ni uygun bir zemin olarak görüyor.

İsveç Başbakanı’nın Washington ziyaretinin ABD’nin bu ülkenin NATO üyeliğine verdiği güçlü desteğin bir göstergesi olduğunun altını çizen Beyaz Saray Sözcüsü Karine-Jean Pierre, İsveç’in kabiliyetli bir savunma ortağı olduğunu vurgulayarak Türkiye ve Macaristan’a en kısa zamanda İsveç’in üyeliğini onaylama çağrısında bulundu. Gazetecilerin Türkiye’ye F-16 satışı ve Kongre’nin satışa onay verip vermeyeceği ile ilgili bir soruyu yanıtlayan Jean Pierre, Kongre üyeleriyle yapılan görüşmeler konusunda ayrıntı vermeyeceğini belirterek Biden’ın Türkiye’ye F-16 satışına destek verdiğine vurgu yaptı.

Türkiye’ye F-16 satışı, Başkan Biden ve Kongre’deki Demokratlar arasında dış politika konusundaki en ciddi anlaşmazlıklardan biri olarak ön plana çıkıyor. Biden satışa onay verirken bazı Demokrat senatör ve Kongre üyeleri itirazlarını dile getiriyor. Biden, Madrid’de gerçekleştirilen NATO liderler zirvesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmüş ve Türkiye’ye F-16 satışı konusuna olumlu baktığını söylemişti. Biden yönetimi yetkilileri İsveç’in NATO üyeliği ve Türkiye’ye F-16 satışı arasında doğrudan bir bağlantı olmadığını savunsa da başta Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Bob Menendez olmak üzere bazı Kongre üyeleri iki konuyu birbirinden bağımsız görmüyor.

Son olarak Cumhuriyetçi lider Mitch McConnell bu konuda açıklamalar yaparak, “İsveç’in NATO üyeliğini onaylamadıkça, Türkiye’ye F-16 satışından yana olmadığını” söyledi. Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun kıdemli Cumhuriyetçi üyesi Jim Risch de İsveç’in NATO üyeliğini henüz onaylamadığı gerekçesiyle geçen ay Macaristan’a yeni silah satışını bloke etmişti. Risch’in adımına destek verdiğini belirten McConnell, Kongre’nin silah satışına ilişkin yetkisini uygun şekilde kullandığını savunarak, “Türkiye ve Macaristan Vilnius’ta doğru şeyi yaparsa her şey çözülebilir” ifadelerini kullandı. Dışişleri Bakanlığı’nın acil durum açıklaması yapmaması halinde Biden yönetimi, en azından Temsilciler Meclisi ve Senato’nun dış ilişkiler komitelerindeki üst düzey Demokrat ve Cumhuriyetçiler onay verene kadar F-16 satışını gerçekleştiremiyor.

İsveç’in NATO’ya üyeliğine onay vermesi konusunda herhangi bir baskıyı kabul etmeyen Ankara yönetimi ise Vilnius Zirvesi öncesinde diplomatik temaslara hız vermiş durumda. İsveç’in NATO üyeliği başvurusuyla ilişkili olarak Brüksel’de Türkiye, İsveç ve Finlandiya’dan heyetlerin katılımıyla NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in ev sahipliğinde Daimi Ortak Mekanizma Toplantısı yapıldı. Toplantıda Finlandiya ile İsveç’in özellikle terörizmle mücadelenin çeşitli boyutları bağlamında, ‘Üçlü Muhtıra’ temelinde attıkları adımlar gözden geçirildi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan görüşme sonrası yaptığı açıklamada, İsveç’in mevzuat değişikliği anlamında bazı adımlar attığını ancak bu değişikliklerinin fiiliyata da yansıması gerektiğine vurgu yaptı. “İsveç’in Türkiye için güvenli bir müttefik olacağını bilmemiz gerekiyor” diyen Fidan, “İsveç’in Üçlü Muhtıra’daki tüm taahhütleri yerine getirdiği iddiasını ayrıca incelemek gerekiyor” ifadelerini kullandı.