Tayvan Etrafında Askeri Tatbikat Yapan Çin’e Uyarı

Washington Tayvan çevresinde büyük bir askeri tatbikat düzenleyerek gerilimi artıran Pekin yönetimine itidal çağrısında bulundu. Çin, kendi toprağı olarak gördüğü Tayvan’ın yeni lideri Lai Ching-te’nin göreve başlamasının hemen ardından adayı kuşatan kapsamlı bir askeri tatbikat başlattı. Tayvan’ın egemen bir ulus olduğunu savunan Lai Ching-te ABD’li yetkililerin de katıldığı törenle yemin edip başkanlık görevine başlamıştı. Pekin yönetimi Güney Çin Denizi’nin büyük bir bölümünde egemenlik iddiasında bulunurken başta Tayvan olmak üzere Filipinler, Vietnam, Endonezya, Malezya ve Brunei gibi ülkelerle ihtilaf içinde bulunuyor.

Tayvan’ın yeni Cumhurbaşkanı Lai Ching-te yemin töreninde yaptığı konuşmada Çin ile barış istediğini söyledi ve Pekin’e askeri tehditlerine son vermesi çağrısında bulundu. Pekin’in ‘tek Çin’ ilkesini reddedip Tayvan’ın bağımsızlığını savunan Lai konuşmasında “Pekin’in Tayvan halkının tercihlerine saygı duymasını ve iyi niyetle çatışmak yerine diyaloğu seçmesini umuyorum” ifadelerini kullandı. Çin’e karşı “ne boyun eğeceklerini ne de bir kışkırtmada bulunacaklarını” söyleyen Lai, “Çin’den gelen birçok tehdit ve sızma girişimi karşısında” kendilerini savunmaya kararlı olduklarını belirtti.

Tayvan’ın bağımsızlığını kabul etmeyen ve tek Çin ilkesi gereğince adayı kendi toprak parçası olarak gören Pekin yönetimi ise Lai’yi, “savaş riskini göze alan bir ayrılıkçı” olarak tanımlıyor. Pekin son yıllarda Tayvan’ın kontrolünü ele geçirmek için gerekirse güç kullanabilecekleri tehdidinde bulunmaya başlamıştı. Çin, başlattığı tatbikatı ‘Tayvan’ın bağımsızlık eylemlerine karşı cezalandırma ve dış güçlerin müdahalesine karşı uyarı’ olarak nitelendiriyor. Çinli yetkililer Lai’nin söylemlerini “ayrılıkçılığı teşvik etmek, çatışmayı körüklemek ve bağımsızlık için yabancı güçlere bel bağlamak” şeklinde yorumlayarak Tayvan’ın bağımsızlığını hedefleyen ayrılıkçı faaliyetlere hiçbir şekilde müsamaha gösterilmeyeceğine vurgu yapıyor.

Çin Halk Kurtuluş Ordusu Tayvan çevresindeki askeri tatbikatlarının ada üzerinde “gücü ele geçirme” yeteneğini test etmek için tasarlandığını söyledi. Tatbikat kapsamında Tayvan ve çevresindeki adalara savaş gemileri ve savaş uçakları gönderilmiş durumda. Çin ordusu, donanması, hava kuvvetleri ve roket kuvvetlerinin ortak operasyonlarını içeren iki günlük tatbikat, Tayvan Boğazı’nda ve Tayvan’ın kuzey, güney ve doğusunda gerçekleştiriliyor. Çin’in askeri tatbikatı karşısında alarm durumuna geçen Tayvan ordusu ise savaş uçaklarını havalandırarak füze, deniz ve kara birliklerini hazır konuma getirdi.

Dışişleri Bakanı Blinken göreve başlaması dolayısıyla Lai’yi kutlamıştı. Blinken, “Ortak çıkarlarımızı ve değerlerimizi ilerletmek, uzun süredir devam eden gayri resmi ilişkilerimizi derinleştirmek ve Tayvan Boğazı’nda barış ve istikrarı korumak için Başkan Lai ve Tayvan’ın siyasi yelpazesinin her kesimiyle birlikte çalışmayı dört gözle bekliyoruz” dedi. Pekin yönetimi ise bu kutlamayı Washington’ın Tayvan ile sadece gayri resmi bağlarını sürdürme taahhüdünün ihlali olarak nitelendirerek ABD’yi bağımsızlık yanlılarına “vahim derecede yanlış bir sinyal” göndermekle suçladı.

ABD-Çin ilişkilerinde gerilime neden olan konuların başında Tayvan meselesi geliyor. Washington yönetimi son yıllarda Çin’e Tayvan yakınlarında provokatif askeri faaliyetlerde bulunmaması konusunda çok sayıda uyarıda bulundu. Washington bu faaliyetlerin bölgedeki istikrara ve barışa zarar verdiğini savunuyor. Yönetim, Tayvan Boğazı’nda barış ve istikrarın ABD’nin çıkarları için önemli olduğunu belirterek Tayvan’a kendini savunabilecek askeri kapasiteye sahip olması için destek olma taahhüdünde bulunuyor.

ABD, Tayvan’ı resmi olarak tanımıyor ancak Tayvan’ın kendini savunma hakkına da destek veriyor. ABD, Tayvan’ın savunmasını güçlendirmek amacıyla “Tayvan’la İlişkiler Yasası” uyarınca silah ve mühimmat satabiliyor. Çin, Tayvan’ın kendi toprağı olduğunu iddia ederken demokrasi ile yönetilen Tayvan, bağımsız bir ülke olduğunu savunuyor. Tayvan’ı resmi olarak tanıyan ülke sayısı oldukça az.

Çin Halk Cumhuriyeti’ni uzun vadede en büyük tehdit olarak gören ABD, Hint-Pasifik bölgesinde gücünü pekiştirmeye ve bölgesel ittifaklarla Çin’i çevreleme çalışmalarına devam ediyor. Bölgede askeri mevcudiyetini artırmaya çalışan Washington, bölge ülkelerinde askeri üsler kurarak Çin’e karşı caydırıcılık gücünü artırmayı hedefliyor.  Biden yönetimi göreve geldiğinden beri Tayvan, Filipinler ve Endonezya gibi Güneydoğu Asya ülkeleriyle işbirliğine giderek deniz güvenliğini artırma ve tartışmalı deniz bölgeleri üzerinde Çin ile artan gerilime yanıt verme yeteneklerini geliştirmeyi amaçlıyordu.