ABD İran’la Nükleer Anlaşmayı Görüşmeye Hazır Olduğunu Açıkladı
ABD ve İran arasında haftalardır tartışma konusu olan Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) nükleer anlaşmasına geri dönme konusunda ilk adım Biden yönetiminden geldi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Alman, Fransız ve İngiliz mevkidaşları ile gerçekleştirdiği sanal toplantıda “İran’ın JCPOA kapsamındaki taahhütlerini tam olarak yerine getirmesi halinde ABD’nin aynısını yapacağı ve İran ile görüşmelere başlamaya hazır olduğunu belirtti.” Biden yönetimi İran’la anlaşma yolunda iyi niyet göstergesi olarak BM nezdinde iki önemli adım daha attı. ABD, BM Daimi Temsilciliği, BM Güvenlik Konseyi’ne bir mektup göndererek Trump döneminde alınan İran’a yönelik tüm BM yaptırımlarını tekrar uygulamaya imkan tanıyan mekanizmanın hayata geçirilmesi kararının iptal edildiği ve Birleşmiş Milletlerde görevlendirilen İranlı diplomatların Amerika içinde seyahat etmelerine getirilen katı kısıtlamaların hafifletildiği açıklandı.
Fransa’nın Başkenti Paris’te gerçekleştirilen Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab ve Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas toplantısına ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de video konferans yoluyla katıldı. Toplantı sonunda ortak bir açıklama yayınlayan bakanlar nükleer silahların yayılmasının önlenmesi rejiminin devam ettirilmesi ve İran’ın asla nükleer silaha sahip olmamasının temin edilmesi hususunda ortak temel güvenlik kaygılarını dile getirerek Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nın (JCPOA) sonuçlarının çok taraflı diplomasi ile sağlanmış büyük bir başarı olduğu vurgulandı. Bakanlar, ABD’nin İran ile yeniden diplomasiye dönme niyetinde olmasından dolayı memnuniyet duyduklarını belirtti. E3 ülkeleri Almanya, Fransa, İngiltere ve ABD, İran’a Ek Protokolün sonlandırılması ve Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi’nin (IAEA) İran’daki denetleme faaliyetlerine kısıtlama getirilmesi gibi adımlar atmaktan kaçınması çağrısı yaptı. Açıklamada “E3 ve ABD, IAEA’nın erişiminin kısıtlanması kararının oluşturduğu tehdidin altını çizmektedir ve İran’a, özellikle de yeni bir diplomasi imkanının doğduğu şu günlerde, bu tür ciddi bir hamlenin sonuçlarını değerlendirmesi çağrısı yapmaktadır” denildi.
Açıklamada İran’ın uluslararası nükleer anlaşmada belirlenen yükümlülüklere tam olarak uymaya geri dönmesinin ortak hedef olduğu belirtilirken E3 ülkeleri ve ABD’nin İran’ın uranyum zenginleştirme oranını yüzde 20’ye çıkarması ve uranyum metali üretmesi konusundaki ortak kaygıları da gündeme getirildi. Bu faaliyetlerin kabul edilebilir bir sivil meşru zemininin olamayacağı belirtilen açıklamada uranyum metali üretiminin nükleer silah geliştirmede önemli aşamalardan biri olduğu vurgulandı. E3 ülkelerinin ABD ve İran’ın anlaşmaya geri dönme kararını memnunlukla karşıladıklarını belirttikleri açıklamada, “E3 ülkeleri ve ABD, JCPOA’yı güçlendirme ve İran’ın füze programı ve bölgesel faaliyetleriyle ilgili daha geniş kapsamlı güvenlik kaygılarını bölge ülkeleri ve uluslararası toplumla birlikte ele alma konularında kararlılığını yinelemiştir” ifadeleri kullanıldı.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price konuyla ilgili bir açıklama yaparak AB’nin organize edeceği ve P5+1 ülkeleri ile İran’ın katılacağı bir toplantıya katılmaya hazır olduklarını belirtti. Price, açıklamasında, “ABD, İran’ın nükleer programıyla ilgili atılacak diplomatik adımları müzakere etmek amacıyla P5+1 ülkeleri ile İran’ın yer alacağı bir toplantıya ilişkin Avrupa Birliği Yüksek Temsilcisi’nden gelecek daveti kabul edecektir” ifadesini kullandı.
İran nükleer programıyla ilgili ABD Dışişleri Bakanlığında gerçekleştirilen toplantıda iki kıdemli Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Blinken’ın açıklamalarını değerlendirdi. İlk yetkili en önemli başarının yıllardır ihmal edilen diplomasi çizgisine Amerika’nın geri dönmesi ve ortak bir sorunun çözümü için E3 ülkeleriyle bir araya gelinmesiyle karar birliğine varılarak ortak bir açıklama yayınlanması olduğunun altını çizdi. Diğer yetkili İranlı diplomatlara yönelik bazı kısıtlamaların hafifletilmesi ile Trump öncesi dönemdeki statükoya geri dönüldüğünü belirtti. Yetkililer AB Yüksek Temsilciliği’nden beklenen davetin henüz gelmediğini, ancak yakın zamanda gelmesini beklediklerini söyledi. Yetkililerden biri, “İlk adım olarak AB tarafından organize edilecek toplantıya katılmaya hazır olduğumuzu belirtiyoruz. Ancak ondan sonrası İran’a kalmış, İran kendi tercihini yapacaktır” değerlendirmesinde bulundu. Aynı yetkili, ABD’nin sırf anlaşmaya dönmüş olmak için taviz vermeyeceğini, İran’ın orijinal JCPOA anlaşma koşullarına tamamen dönmesi halinde nükleer anlaşmayla ilgili iki ülkenin de ortak bir noktada buluşabileceğini belirtti.
