ABD Merkez Bankası’ndan Yeni Yılda Faiz Artırımı Sinyali

Daha önce enflasyonu ekonominin toparlanmasının geçici sonuçlarından biri olarak tanımlayan Amerikan Merkez Bankası’nın hafta içindeki toplantısında enflasyon kaygıları öne çıktı ve 2022’de faiz artırımına gidileceği sinyali verildi. Cuma günü tüketici fiyat endeksi enflasyonun 40 yılın en yüksek seviyesine ulaştığını gösterirken mal ve hizmetlerin fiyatları geçtiğimiz ay önceki yıla göre %6,8 arttı. CNN 1982’den beri gerçekleşen en yüksek enflasyon artışının ‘savaş ağırlığına geri dönen bir ekonomiyi’ yansıttığını yazdı. Ücretlerin genel olarak arttığını ancak henüz gıda, enerji, konut ve günlük tüketim mallarının artan maaliyetlerine ayak uyduramadığını yazan haber, suçlanan unsurları pandemi, açgözlü işletmeler, tedarik zinciri krizi ve hükümetin borca dayalı ekonomik yardım politikaları olarak sıraladı. CNN Business’ta Pazartesi günü çıkan Dana Peterson imzalı görüş yazısının başlığı ‘Enflasyon kontrolden çıktı, Merkez Bankası’nın faizleri yükseltme zamanı geldi’ şeklindeydi.

Nitekim New York Times’ın ertesi günkü haberinde Merkez Bankası’nın tahvil alımını daha hızlı azaltacağı ve önümüzdeki yıl üç kez faiz artırımı bekledikleri bilgisi yer aldı. Artan maliyetlerden endişe duyan Merkez Bankası’nın pandemiyle birlikte başlayan ekonomik yardımlardan daha hızlı bir şekilde geri çekileceği öngörülüyor. Yetkililer ekonomiye Merkez Bankası desteğinin kesilmesi için ilk adımlarını Kasım ayındaki tahvil alım programının yavaşlatılacağı açıklaması ile atmışlardı. Merkez Bankası’nın son toplantısından bugüne veriler tüketici fiyatlarının hızla tırmandığını ancak bununla birlikte işsizlik oranının da %4.2’ye düştüğünü gösteriyor. Enflasyon trendleri göz önüne alındığında yetkililer, Merkez Bankası’nın tahvil alımlarının Mart ayında tamamen durdurulacağını öngörüyorlar.

Tüketici fiyatları 1982’den bu yana en hızlı yükselişi gerçekleştirirken üretici fiyatları da yaklaşık %10 arttı. Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell’ın enflasyonun ‘geçici’ olduğunu söylediği günlerin geride kaldığını belirten CNN haberi, kurumun tahvil alımlarını yavaşlatmanın yanı sıra yatırımcılara faiz oranlarını halihazırdaki sıfıar yakın düşük seviyelerden yükseltmeye başlayacağı umudunu göndereceğini belirtti. Bazı ekonomistler ise Merkez Bankası’nın gerekli adımları zamanında atmaması durumunda enflasyonu kontrol altına alma fırsatını kaçıracağını düşünüyor. Allianz baş ekonomi danışmanı Mohamed El-Erian, bu hafta başlarında CBS’nin “Face the Nation” programında ‘Enflasyon hayatımıza girdiğinde iki şey olur. Bir, satın alma gücünüzü kaybedersiniz ve en çok yoksullar acı çeker. İkincisi, Merkez Bankası’nın aşırı tepkisini alırsınız ardından bir durgunluk ve gelir kayıpları yaşarsınız. Yani, gerçekten bu süreci zamanında yönlendirmek gerekiyor’ dedi. 

Merkez Bankası’nın Çarşamba günkü açıklamalarına göre ekonomik canlandırma programının planlanandan daha erken bitirileceği ve 2022’den birden fazla faiz artırımı gerçekleşeceği ifade edildi. Ocak ayından itibaren Merkez Bankası, aylık hazine menkul kıymet alımlarını 20 milyar dolar ve aylık ipotek destekli menkul kıymet alımlarını 10 milyar dolar azaltacak. Powell, bu planlamayla canlandırma programının etkilerinin dinmesinin iki toplantı (Ocak ve Mart ayları) uzağında olduklarını belirtti. Kademeli bir faiz artırımından bahseden Powell konuşmalarından, yeni Omicron varyantının ekonomik yansımalarının Merkez Bankası’nın planlamalarını değiştirmediği anlaşıldı. Faiz oranları yükseltildiğinde, Merkez Bankası’nın sıradaki zorluğu devasa bilançosunu küçültmek olacak. Ayrıca Powell, pandemi dönemi enflasyonunun başlangıçta tahmin edilenden daha uzun süre kalıcı olması riskini de kabul etti ve bugünkü önlemlerin sebebi olarak enflasyonla başa çıkma kapasitesini arttırma gereğini gösterdi.

Merkez Bankası’nın düşük faiz oranları döneminin 2022’de sona ereceği kimi ekonomistlerce yetersiz bulundu. UBS Global Wealth Management’in başekonomisti Paul Donovan faiz artırımlarını yorumlarken ‘Daha geniş bir ekonomik çerçevede sermayenin maliyetine bakarsanız bu artırım hala çok düşük olacak’ dedi. Pandemi öncesinde Merkez Bankası’nın faiz hedefleri %1.5 ile %1.75 arasındaydı. Donovan, enerji fiyatlarındaki sıçrama ve ikinci el araba maliyetleri dahil pek çok kalemin fiyatlarının yükselmesinin pandeminin etkilerine bağlayarak para politikasıyla ilgisi olmadığını dolayısıyla da faiz artırımının enflasyon üzerinde etkili olmayacağını düşündüğünü söyledi. 

WSJ’ın Merkez Bankası açıklamalarını yorumladığı haberi Merkez Bankası yetkililerinin aylardır yüksek fiyat baskılarının tedarik zinciri krizinden kaynaklandığı ve kendi kendine rahatlayacağı görüşüne takıldıklarını ancak Çarşamba günkü açıklamayla bunun değiştiğini vurguladı. Yatırımcıların Merkez Bankası’nın açıklamalarını memnuniyetle karşıladığını belirten haber hisse senetlerinin yükselişe geçtiğini yazdı. Merkez Bankası Kasım ayı başlarında, o zaman ayda 120 milyar dolar olan tahvil alımlarını 90 milyar dolara düşürmüştü. Bu haftaki toplantıda ise bu alımların 30 milyar dolar daha azaltılacağını belirtti. Sonuç olarak Ocak ayında 60 milyar dolarlık tahvil alımı yapılacak ve bu teşvik Mart ayı bitimine kadar sonlandırılacak. Yetkililer toplantı sonrası açıklamalarında Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yükseltmek için ortaya koyduğu iki önemli kriterden biri olan %2 sınırını makul bir şekilde aşma hedefini tutturduklarını açıkladılar.