Biden İsrail’e Silah Sevkiyatını Refah Şartına Bağladı

Başkan Biden daha önce ‘kırmızı çizgi’ olarak nitelediği Refah’a askeri operasyon konusundaki uyarılarını dikkate almayan Netanyahu hükümetine cephane göndermeme gibi kısıtlamalar getirmeye başladı ve silah sevkiyatını durduracağı uyarısı yaptı. Biden yönetiminin 7 Ekim’den bu yana ilk kez geçen hafta İsrail’e Amerikan yapımı mühimmat sevkiyatını askıya aldığı basına yansımıştı. İsrail’e verdiği destek nedeniyle içerde ve dışarda sert eleştirilere maruz kalan Başkan Biden, İsrail’in Gazze’nin Refah kentini işgal etmesi halinde saldırı silahı tedarikinin durdurulacağını ilk kez açıkça söyledi. Açıklama savaşın başından bu yana İsrail’e verilen desteğin “şarta bağlanması” anlamına gelirken Amerikan bombalarının Gazze’de sivilleri öldürmek için kullanıldığının kabul edilerek ABD’nin savaştaki rolünün açık bir şekilde tanındığını gösteriyor.

Başkanı Biden, CNN kanalına verdiği röportajda hem Gazze’deki duruma hem de İsrail’in Refah’a kapsamlı bir kara saldırısı başlatması durumunda ABD’nin tavrına ilişkin konuştu. Amerikan üretimi bombaların Gazze’de Filistinli sivillerin öldürülmesinde kullanıldığını kabul eden Biden, İsrail’in Refah’a geniş çaplı bir saldırıyla girmesi halinde silah göndermeyi durduracağını söyledi. Yaklaşık 7 aydır süren Gazze saldırılarında İsrail’e “koşulsuz desteğini” her fırsatta vurgulayan Biden, yönetiminin geçen hafta yaklaşık 900 kiloluk bombaların İsrail’e sevkiyatını durdurmasına ilişkin, “Gazze’deki siviller bu bombaların sonucunda öldürüldü” şeklinde konuştu.

Biden ve Netanyahu ilişkisi uzun süredir gergin seyrediyor. Verilen tüm desteğe rağmen Netanyahu bildiğini okumaya devam ederken İsrail’e verilen koşulsuz destek nedeniyle yoğun baskı altında olan Biden, seçim yılında siyaseten de büyük zarar görüyor. Ülkenin dört bir yanındaki üniversitelerde Filistin yanlısı protestolar sürerken, kendisine “Soykırımcı Joe” lakabı yakıştırılan Biden, Kasım ayındaki başkanlık yarışını etkileyebilecek derin bir iç krizle karşı karşıya. 

ABD basını da Amerikan ulusal çıkarları ve ahlaki değerleri ile de çakışır hale geldiğine dikkat çekerek İsrail’e verilen desteğin kritik sınıra ulaştığını kaydediyor. Biden’in silah sevkiyatlarını durduracağı yönündeki uyarısının, Reagan yönetiminden bu yana ABD’nin bir ulusal güvenlik krizinde müttefikini dizginlemeye yönelik en doğrudan girişimi ve savaşın başından beri askeri yardımın ilk kez şarta bağlanması olduğu belirtiliyor.

Biden ve Netanyahu arasında anlaşmazlığa neden olan konulardan bir diğeri de Netanyahu’nun savaş sonrası hedeflerinin ABD’nin şekillendirmeye çalıştığı bölgesel gelecekle çelişmesi olarak gösteriliyor. Ortadoğu’da İsrail’in entegrasyonunu derinleştirmek ve Suudi Arabistan’la ilişkileri normalleştirmek için çaba sarf eden Biden yönetimi, bu amaca ulaşmak için ilk etapta İsrail ve Hamas arasında ateşkesin sağlanması gerektiğine inanıyor.

Biden yönetimi ateşkese varılması için Mısır ve Katar ile arabuluculuk faaliyeti yürütürken Netanyahu’nun hamleleri tüm çabaları boşa çıkarıyor. Refah’a kara harekâtı başlatmaya kararlı olan Netanyahu, “anlaşma olsun ya da olmasın” İsrail Savunma Kuvvetleri’nin Hamas’ı yok etme hedefine ulaşmak için şehre gireceğini söylemişti. Netanyahu’nun Hamas tarafından kabul edilen Gazze ateşkes anlaşmasını reddederek Refah’ta hava saldırıları başlatmasını değerlendiren ABD’li yetkililer, İsraillilerin ateşkes anlaşmasını iyi niyetle müzakere etmediğini söylüyor. Netanyahu izlediği taviz vermez siyaseti devam ettirdiği sürece iki liderin arasındaki çatlağın daha da derinleşebileceği belirtiliyor.

Dışişleri Bakanı Blinken’ın geçen hafta İsrail’i ziyareti sırasında Netanyahu ile Refah operasyonuna ilişkin sert bir görüşme yaparak ABD’nin büyük bir askeri operasyona karşı olduğunu ve bunun ABD-İsrail ilişkilerini olumsuz etkileyeceğini söylediği belirtiliyor. Biden yönetimi Hamas’ın tamamen yok edilmesi için Refah’a bir kara harekatı yapılmasına gerek olmadığını düşünüyor. Yetkililer ABD’nin İsrail’in Hamas’ı yenmesine yardımcı olmak için Gazze ile Mısır arasındaki sınırın silah kaçakçılığı için kullanılmasını engellemek ve doğrudan Hamas liderlerini hedef almak gibi yollar üzerinde İsrail ile çalışmaya devam edilebileceğini ifade ediyor.

İsrail’in güvenliğini sağlama taahhütlerine halen bağlı olduklarının altını çizen Biden, bununla birlikte İsrail’in sivil yerleşim bölgelerinde kullandığı bazı silahları, bombaları ve top mermilerini göndermeyi durduracaklarını vurguladı. ABD’nin İsrail’e Demir Kubbe hava savunma sistemi de dahil olmak üzere savunma silahları sağlamaya devam edeceğini kaydeden Biden, “Ortadoğu’dan gelebilecek saldırılara yanıt verebileceğinden emin olmaya devam edeceğiz” ifadelerini kullandı. Biden Refah’a yönelik kara işgalinin başlaması halinde diğer sevkiyatların sona ereceğinin altını çizdi.

Aradaki gerginliğe rağmen Biden ve Netanyahu yoğun bir şekilde telefon görüşmesi gerçekleştirmeye devam ediyor. Netanyahu ile son görüşmesinde Refah’a yönelik kapsamlı bir kara saldırısına girişmemesi konusunda uyarıda bulunduğunu kaydeden Biden, İsrail güçlerinin henüz kırmızı çizgiyi geçmediğini sadece sınır bölgesinde operasyonlar düzenlendiğini söyledi. Sivillerin şehri tahliye etmesini isteyen İsrail ise Refah’a yönelik kapsamlı bir kara saldırısı için hazırlıklarına devam ediyor.

Refah’a kara operasyonu planı son dönemde Washington ve Tel-Aviv arasındaki en önemli anlaşmazlık konusu olarak öne çıkmış durumda. Washington Refah’a sığınan sivillerin güvenliğini hesaba katmayan herhangi bir operasyon görmek istemediğini defalarca belirtmesine rağmen geri adım atmayan İsrail, sivillerin güvenli bir şekilde tahliyesini sağlamak için çalışacağını ileri sürüyor. Biden yönetimi ise insani plan olmadan Refah’a bir kara operasyonunu destekleyemeyeceğini vurgularken yetkililer İsrail’in kendilerine henüz böyle bir plan sunmadığını belirtiyor. 

Washington şubat ayında İsrail’den ABD yapımı silahların İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından Gazze’de uluslararası hukuka uygun olarak kullanıldığına dair güvence vermesini istemiş, İsrail de mart ayında imzalı bir güvence mektubu vermişti. Ancak ABD’li yetkililer İsraillilerin kendilerine Refah’ta ne planladıklarına dair geniş bir fikir verdiklerini ama ABD’nin temel taleplerinden biri olan Gazze’deki sivillerin nasıl korunacağına dair tam kapsamlı bir konsept sunmadıklarını kaydetti.

Biden yönetimi İsrail’in Refah’a askeri operasyon düzenlemesine tamamen karşı çıkmamakla birlikte operasyonun yaşanan insani krizi derinleştirmesinden endişe duyduğunu belirtiyor. Netanyahu hükümetinin uzlaşmaz tutumu nedeniyle siyaseten zarar gören Washington, İsrail’i çekincelerini giderecek bir plan sunmaya çağırıyor. Tüm baskılara rağmen İsrail’e destek vermekten geri durmayan Biden yönetiminin İsrail’in koordineli olmayan eylemleri nedeniyle silah satışlarında kısıtlamalar da dahil olmak üzere bir takım karşı önlemler alabileceği uzun süredir beklenen bir durumdu. Silah sevkiyatının durdurulmasına rağmen İsrail askeri olarak harekete geçerse, ABD’nin operasyonun gidişatını etkilemeye ve muhtemelen eylemlerini engellemeye çalışacağı tahmin ediliyor.