Biden, Ukrayna Fonunun Tamamını Kullanamıyor

Görev süresi dolmadan Ukrayna’ya verdiği sözleri yerine getirmeye çalışan Başkan Biden 500 milyon dolarlık yeni bir yardım paketi açıkladı. ABD basını Ukrayna için tahsis edilen 5,6 milyar dolarlık fonun tamamının 20 Ocak’a kadar harcanmasının mümkün görünmediğini belirtti. Kongre’nin onayladığı fonu kullanmaya çalışan Biden yönetimi, yardımları hızlandırmaya başlamış ve bu ayın başlarında Ukrayna’ya 988 milyon dolarlık güvenlik yardımı paketi ve 725 milyon dolarlık silah paketi gönderileceğini duyurmuştu.

Washington Ukrayna’ya yardımları hızlandırsa da Pentagon yetkilileri, Biden yönetiminin yardım fonunun kalan kısmını harcayacak zamanı olmadığını kaydediyor. Üst düzey bir Savunma Bakanlığı yetkilisine göre, 20 Ocak’a kadar Ukrayna’ya sağlanması planlanan silah ve ekipmanların hızlı bir şekilde cepheye gönderilmesi zor görünüyor. Kiev’in doğrudan savunma sanayinden mal satın almasına olanak tanıyan USAI kapsamında kalan 1.2 milyar doların ise tamamının kullanılması bekleniyor.

Başkan Biden’ın Ukrayna’ya söz verdiği yaklaşık 5,6 milyar dolarlık fonu kullanmak için yaklaşık bir ay zamanı kaldı. Fon, Savunma Bakanlığı’nın silah göndermek için kendi stoklarından yararlanmasına izin veriyor, ancak stoklardaki silahların azalması Kiev’e yardımları sınırlıyor. Fonun tamamının harcanmaması durumunda geriye kalan kısmın kullanım yetkisinin yeni yönetime verileceği kaydedilirken Trump’ın bu fonu Ukrayna’ya yardım için kullanıp kullanmayacağı ise belirsizliğini koruyor. Savaşı sona erdireceğini söyleyen Trump’ın Kiev’i müzakere masasına oturtmak için silah yardımlarını kesebileceği belirtiliyor.

Biden yönetimi geçen yıl Kongre’nin Ukrayna’ya sağlanacak ek yardım fonuna onay vermesi için yoğun çaba sarf etmişti. Bu yıl ise tam tersi şekilde finansal kaynak sağlanmasına rağmen silah temininde zorluk çekiliyor. ABD’nin kendi silah envanterini yenileme kabiliyetinin sınırlarına dayanması, Biden yönetiminin Ukrayna’ya gönderebileceği silah ve mühimmat yardımını zorlaştırıyor. Pentagon’un kendi savaş kabiliyetini etkilemeden Ukrayna’ya gönderebileceği silahların sınırına ulaştığı ve silahların Kiev güçlerine ulaştırılmasında lojistik zorluklarla karşılaştığı belirtiliyor.

ABD’nin silah ve güvenlik yardımı için özellikle savaşa yönelik olarak oluşturduğu iki para kaynağı bulunuyor. Bunlardan biri, stoklarda bulunan silahların kullanıldığı Başkanlık Geri Çekme Yetkisi (PDA). Diğeri ise uzun vadeli silah sözleşmelerini finanse eden Ukrayna Güvenlik Yardımı Girişimi (USAI). Ukrayna’ya sağlanan silah yardımlarının bir kısmı PDA Programı kapsamında Pentagon envanterinden bir kısmı da direkt olarak silah üreticilerinden satın alma yoluyla karşılanıyordu. Savunma sanayi üretimi artırmaya çalışsa da mevcut üretim kapasitesi talebi karşılamaya yetmiyor.

Ocak ayında görevden ayrılmaya hazırlanan Biden, Seçilmiş Başkan Donald Trump’ın başkanlığı devralmasından önce Ukrayna’nın savunmasını güçlendirmek için son bir çabayla askeri yardımları artırmaya çalışsa da bu konuda başarı sağlayabilmiş değil. ABD’nin silah stoklarını yenilemek isteyen Biden’ın bu ayın başında Kongre’den talep ettiği  24 milyar dolarlık ek bütçe  kabul edilmedi. Talebi reddeden Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson, Kiev’e yapılacak yardımlara yeni Başkan Trump’ın karar vereceğini belirtmişti.

Biden yönetimi 24 milyar dolarla Ukrayna’ya 2026 yılına kadar ek yardım sağlamayı planlıyordu. Bu meblağın 16 milyar doları Amerikan silah stoklarını yenilemek 8 milyar dolarının da Ukrayna Güvenlik Yardım Girişimi kapsamında silah üretmek için kullanılacağı belirtiliyordu. Fonun sadece Ukrayna’yı desteklemek için gerekli olmadığını belirten askeri uzmanlar aynı zamanda ABD’nin silah sistemlerini modernize ederek ve savunma sanayine yatırım yaparak Amerikan ordusunun hazır olma durumunu güçlendireceğini savunuyordu.

Bu hafta Temsilciler Meclisi ve Senato tarafından kabul edilen Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) Tasarısı’nda Ukrayna ile ilgili olarak ABD desteğinin devam edeceği kaydediliyor. Ukrayna’ya mali ve askeri yardım sağlamayı taahhüt eden yasada desteği sınırlamayı amaçlayan bazı maddelerin çıkarılması ve iki partili uzlaşı sağlanması, ABD’nin Ukrayna’ya destek konusunda kararlılığının sürdüğü şeklinde yorumlanıyor. Ukrayna Güvenlik Yardım Girişiminin iki yıl daha uzatılmasını öngören yasada Ukrayna’ya silah alımı için ek fon yer almıyor.

NDAA, Avrupa Caydırma İnisiyatifi’ne 2,9 milyar dolarlık bir kaynak ayırarak NATO’nun doğu kanadını güçlendirmeyi hedefliyor. Bu inisiyatif, Avrupa’daki müttefiklerin güvenliğini artırmayı ve Rus saldırganlığını caydırmayı amaçlıyor. Yasa, dolaylı olarak Ukrayna’yı da kapsayan çeşitli askeri programlar için finansman sağlarken, ABD kuvvetlerinin Avrupa’daki müttefikleri destekleme kapasitesini artırmayı amaçlıyor. Böylece, gelişmiş silah sistemleri ve savunma ekipmanlarının daha geniş bir güvenlik işbirliği çerçevesinde Ukrayna ile paylaşılmasının önü açılıyor.

Rusya’ya karşı mücadelesinde Kiev’i destekleme konusunda Kongre’de uzun süredir iki partili bir fikir birliği mevcut olsa da Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçilerin çoğu bir yılı aşkın süredir askeri yardım gönderilmesine karşı çıkıyordu. Ukrayna’yı desteklemenin çok önemli olduğunu savunan Cumhuriyetçilerden bazıları Trump’ın seçilmesinden bu yana söylemlerini Trump’ınkine uyacak şekilde değiştirerek savaşı sona erdirmenin hem Kiev’in hem de Washington’ın çıkarına olduğunu söylemeye başladılar.

Kongre’nin onayladığı son savunma yasası, Ukrayna’ya yönelik desteğin sürebileceğini işaret etse bile, pratikte desteğin nasıl bir çerçeve kazanacağı ABD’nin iç siyasi dinamiklerine ve Amerikan savunma sanayisinin kapasitesini ne ölçüde seferber edebileceğine bağlı olacak. Savaşı sona erdirmek için silah yardımlarını kullanma ya da kesme stratejileri, Beyaz Saray’ın politik önceliklerine ve Rusya-Ukrayna savaşının seyrine göre yeniden şekillenirken, Ukrayna’nın uzun vadede ne tür bir destek alacağı sorusu belirsizliğini korumaya devam ediyor.