Biden ve Macron Diplomatik Krizi Çözmeye Çalışıyor

ABD Başkanı Joe Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron bir telefon görüşmesi gerçekleştirerek geçen hafta açıklanan AUKUS anlaşmasına Fransa’nın tepki göstermesi sonrası yaşanan diplomatik krizi gidermeye çalıştı. ABD Başkanı Joe Biden, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Avustralya Başbakanı Scott Morrison 16 Eylül tarihinde yaptıkları ortak açıklamada AUKUS adı altında yeni bir güvenlik iş birliği kurduklarını ve bu kapsamda ABD ve İngiltere’nin Avustralya ile nükleer enerjili denizaltı teknolojisini paylaşacağını duyurmuştu. AUKUS anlaşmasının devreye girmesiyle Canberra yönetimi, 2015’ten beri Fransa ile yürüttüğü, maliyeti 65 milyar dolar civarında olan Taarruz Denizaltı Programı’nı durdurduğunu ilan etmişti. Bu duruma tepki gösteren Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian Avustralya hükümetinin Fransa ile denizaltı programını durdurmasının iş birliği ruhuna aykırı olduğunu açıklamıştı. Le Drian, “Gerçekten sırtımızdan vurulduk. Avustralya ile bir güven ilişkisi kurmuştuk ve bu güvene ihanet edildi” ifadelerini kullanmıştı. Patlak veren gerginliğin ardından Paris yönetimi Canberra ve Washington Büyükelçilerini acilen geri çağırmıştı.

Fransa, Avustralya ve ABD arasında yaşanan denizaltı krizinin yatışması için ilk adım Joe Biden’den geldi. Krizin çözümü için ilk üst düzey temas Biden ve Macron’un telefon görüşmesiyle gerçekleşti. Görüşmede, Paris’in denizaltı anlaşması krizi sonrası istişareler için çağırdığı Washington Büyükelçisi gelecek hafta görevinin başına dönmesi kararlaştırıldı.  Yapılan ortak açıklamada, sorunun istişare eksikliğinden kaynaklandığı vurgulanırken “yaşanan krizin ardından güven temin edici şartları oluşturmak ve ortak hedeflere ulaşmak için derin bir istişare süreci başlatmaya karar verildiği” belirtildi.

Açıklamada ABD, Fransa ve Avrupa’nın “Hint-Pasifik bölgesindeki adımlarının stratejik öneme sahip olduğunu” bir kez daha teyit etti. Fransa ve ABD arasında gerilim konusu olan “Avrupa savunması” da açıklamada yer aldı. “Avrupa’nın daha güçlü ve etkin olmasının Atlantik ve küresel güvenliğe olumlu katkıda bulunacağı ve NATO’nun rolünü tamamlayıcı nitelikte olduğu” vurgulandı. Açıklamada yer alan diğer bir konu ise Biden’in, Sahra bölgesindeki Avrupa devletleri tarafından yönetilen terörle mücadele operasyonlarına ABD’nin desteğini artırma sözü vermesi oldu. Biden ve Macron, Ekim ayı sonunda Roma’da yapılacak G-20 zirvesi sırasında, takvim uygun olursa Paris’te, aksi takdirde Roma’da, G-20 çerçevesinde yüz yüze görüşecek. İki liderin, ABD-Fransa ilişkilerinin yanı sıra krize yol açan Hint-Pasifik stratejisi ile Avrupa Savunması konularını ele alması bekleniyor.

Diğer yandan BM Genel Kurulu toplantıları için New York’a giden Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile baş başa görüştü. ABD Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada Blinken ve Le Drian’ın, ABD ve Fransa dahil Avrupa ülkeleri arasında Hint-Pasifik bölgesinde işbirliği konusunu ele aldıkları belirtildi. Drian’ın görüşmede Blinken’a, ilişkilerin tekrar normalleşmesi ve güvenin yeniden tesis edilmesinin “zaman ve eylem” gerektireceği mesajını verdiği bildirildi. Yapılan açıklamada, iki bakanın yakın çalışmaya devam edeceği ifade edildi.

Biden ve Macron görüşmesi, sorunun diplomatik kanallarla çözümünün önünü açmış olsa da krizin Avustralya ve İngiltere boyutu hala devam ediyor. İngiltere Başbakan Boris Johnson, Washington ziyareti sırasında konuyla ilgili yaptığı bir açıklamada Paris yönetimini eleştirerek, “Sanırım dünyadaki değerli dostlarımızdan bazılarının olayı kavrama ve sakin olma zamanı geldi. AUKUS Anlaşması, küresel güvenlik için ileriye doğru atılmış büyük bir adım. Aynı değerleri paylaşan üç müttefikin bir araya gelip yeni bir teknoloji paylaşma anlaşmasıdır. Rahat bırakın artık” şeklinde konuştu.