Biden’ın Suriye Saldırısı Senato’da Çatlak Seslere Yol Açtı
ABD ordusunun, Başkan Joe Biden’ın talimatıyla Irak’taki Şii milislerin Amerikan üslerine karşı saldırısına cevaben Suriye’de hava saldırısı düzenlemesi tartışmalara yol açtı. Biden’ın izlemeyi düşündüğü dış politika çizgisine dair yapmış olduğu açıklamalarda sıklıkla vurguladığı “diplomasiye önem verme,” “askeri gücü son çare olarak kullanma,” ve “karar alırken bütün yönetim kademelerinin uyum içinde çalışması” gibi söylemler uygulamaya koyduğu pratiklerle çelişmeye başlarken Senato’da eleştirel seslerin yükselmesine neden oldu.
Pentagon, başkanın emriyle Suriye’deki İran yanlısı milislere yönelik hava saldırısı düzenledi. Saldırı, Biden’ın göreve başlamasından bu yana Amerikan ordusunun Ortadoğu’daki ilk askerî harekâtı oldu. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, hava saldırıları hakkında Pentagon’un doğru hedefi seçtiğinden emin olduğunu belirterek, son zamanlardaki roket saldırılarından sorumlu olan milislerin vurulduğunu belirtti.
Savunma Bakanlığı, harekatın Irak’taki ABD ve müttefiklerine yönelik gerçekleştirilen roket saldırılarına misilleme olarak yapıldığını belirtti. Pentagon sözcüsü John Kirby, ABD ordusunun Suriye’nin doğusunda İran yanlısı milisler tarafından kullanılan altyapıyı hedef aldığını söyledi. Saldırılarda sınır kontrol noktasında bulunan çok sayıdaki tesisin imha edildiğini belirten Kirby, söz konusu tesislerin aralarında Ketaib Hizbullah ve Ketaib Seyyid el Şüheda’nın da bulunduğu İran destekli “militan gruplar” tarafından malzeme ve silah kaçakçılığı gibi amaçlarla kullanıldığını savundu.
Kirby, “orantılı” olarak nitelendirdiği askeri harekatın koalisyon ortakları ile istişare yapmak suretiyle diplomatik önlemler alınarak yürütüldüğünü ifade etti. Kirby, Biden’ın bu askeri operasyonla Ortadoğu’daki ABD birliklerini ve müttefiklerini korumak için harekete geçeceği konusunda açık bir mesaj gönderdiğini vurguladı. Pentagon saldırının sonuçlarıyla ilgili detay vermezken Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, hava saldırılarında İran yanlısı Haşdi Şabi milislerine mensup en az 22 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.
Houston’da gazetecilerin kendisine yönelttiği “hava operasyonuyla Tahran’daki yönetime nasıl bir mesaj vermek istediniz?” sorusuna yanıt veren Başkan Biden, “cezadan muaf bir şekilde hareket edemezsiniz. Dikkatli olun” şeklindekonuştu. Politico’ya açıklamalarda bulunan kıdemli bir savunma yetkilisi Başkan Biden’ın daha geniş bir askeri müdahaleden ziyade orta seviyede bir müdahaleyi tercih ettiğini belirtti. Yetkili hedeflerin Irak’taki saldırıyı düzenleyen gruplarla bağlantılı olmalarından dolayı seçildiğini ifade ederken bütün bombaların hedefini vurduğunu ve insan zayiatının minimal düzeyde olacağını tahmin ettiklerini belirtti. Eski bir Pentagon yetkilisi olan Mick Mulroy da “İran’ın milisleri vekil olarak kullanması onların sorumluluktan kaçmalarını sağlamaz” şeklinde konuştu.
Hava saldırısıyla ilgili Wall Street Journal’a mülakat veren kıdemli hükümet yetkilileri Biden yönetiminin ilk askeri harekât kararının bütün detaylarıyla tartışılacağını bildikleri için çok dikkatli davranıldığını kaydetti. Erbil’e düzenlenen roket saldırılarından sonra İran’a bir cevap verilmesi gerektiğini söyleyen yetkili aynı zamanda Tahran ile gerilimin tırmanmasını da istemediklerini belirtti. Uyumlu bir askeri ve diplomatik plan yaptıklarını söyleyen diğer bir yetkili de, “İranlıların niyetimizin ne olduğunu anlamalarını sağladık” ifadesini kullandı.
Saldırıda dikkat edilen önemli bir hususun da IŞİD’le savaşta müttefik olarak gördükleri Irak Başbakanı Mustafa Kasimi’nin siyasi pozisyonunun zarar görmemesine özen gösterilmesi olduğunu söyleyen yetkili, bu nedenle saldırının Irak’taki hedeflere yöneltilmediğini kaydetti. Yetkililer karar alma aşamasında bürokratik bir denge tutturmaya çalıştıklarını belirtirken amaçlarının bir yandan tüm kurumlar arası mekanizmanın tam katılımını sağlarken diğer yandan ne Obama döneminde olduğu gibi zaman kaybına yol açan uzun tartışmalara ne de Trump dönemindeki gibi birkaç danışmanla hızlı kararlar almamaya çalışmak olduğunu belirttiler.
Biden yönetimi karar alırken çok dikkatli olduklarını açıklamalarına rağmen başta Kongre üyeleri olmak üzere siyasetçi ve hukukçuların eleştirilerinden kaçamadı. Biden’ın barışçıl söylemlerine karşı yönetimde bulunduğu kısa süre içerisinde hava saldırısı talimatı vermesi ve özellikle de bu kararı alırken Senato’ya danışmaması başkanlık makamında bulunan savaş gücü yetkilerinin fazlalığı konusunda yeni bir tartışma başlattı. Demokrat senatörler, askeri harekat kararının yasal meşruiyetini sorgularken, Kongre onayı alınmadan askeri harekat yapılmasını eleştirdiler.
Senatör Bernie Sanders, “Suriye’de düzenlenen hava saldırısının ülkelerini sonu gelmez savaşları bitirmek yerine devam etme yoluna soktuğunu” söyledi. Sanders bunun “son 20 yıldır takip ettikleri aynı yol” olduğunu ifade etti. Demokrat Senatörler Tim Kaine ve Chris Murphy de yönetimden acil ve detaylı bir şekilde konuyla ilgili Kongre’yi bilgilendirmesini talep etti.
İsmi geçen senatörler uzun süredir 11 Eylül 2001 saldırısı sonrası başkanlara tanınmış olan geniş savaş gücü yetkilerinin kısıtlanması için mücadele veriyor. Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun kıdemli Demokrat üyesi Bob Menendez de askeri harekatların Kongre kararı olmadan sadece başkan tarafından alınmasını eleştirenler arasında bulunuyor.
