Blinken’dan Gazze’de Ateşkes Çabası

Dışişleri Bakanı Blinken, Hamas lideri Yahya Sinvar’ın ölümünün ardından Gazze’deki ateşkes görüşmelerini canlandırmak ve bölgenin geleceğini tartışmak amacıyla İsrail, Suudi Arabistan ve Katar’a ziyaret gerçekleştirdi. 7 Ekim saldırısından bu yana bölgeye on birinci ziyaretini gerçekleştiren Blinken’ın son gezisi, İsrail ordusunun Filistin bölgesinde ve Lübnan’da İran’a bağlı Hizbullah milislerine karşı operasyonlarını yoğunlaştırdığı bir döneme denk geldi.

Blinken’ın diplomatik temasları çerçevesinde Gazze’de savaşın nasıl sona erdirileceği, çatışmalar sona erdikten sonra bölgeye ilişkin planlar ve insani yardımın nasıl geliştirileceği konularına odaklandığı belirtildi. Yetkililer, Dışişleri Bakanı’nın İsrail ve Arap ülkeleriyle yaptığı görüşmelerde özellikle güvenlik, yönetim ve yeniden yapılanma gibi bölgenin çatışma sonrası durumunu ilgilendiren konuların ele alındığını söyledi. 

Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Blinken İsrail ve Hizbullah arasındaki çatışmaya BM Güvenlik Konseyi’nin 1701 sayılı kararını tam olarak uygulayan ve Mavi Hattın her iki tarafındaki sivillerin evlerine dönmelerine izin veren diplomatik bir çözüm bulmaya çalışacak. Bakan’ın ayrıca İsrail-Hizbullah çatışmasına diplomatik bir çözümün nasıl sağlanacağını görüştüğü kaydedildi.

BM’nin 2006 yılında oybirliğiyle kabul ettiği 1701 sayılı kararın amacı Hizbullah ile İsrail arasındaki çatışmaların sona erdirilmesi için bir tampon bölge oluşturulmasıydı.  Kararın ardından Lübnan ordusunun İsrail’le olan güney sınır bölgesini Lübnan devleti dışında silahlı personelden arındırmasına yardımcı olmak üzere bir BM barış gücü misyonu görevlendirilmişti.

Biden yönetimi Sinvar’ın geçen hafta İsrail ordusu tarafından öldürülmesini Gazze savaşını nihayet sona erdirecek olası bir açılım olarak değerlendirdi, ancak İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu çatışmaların devam edeceğini söylüyor. Ateşkes müzakerelerindeki tüm olumsuzluklara rağmen diplomatik temaslara devam eden Blinken’ın ziyaretinden önemli bir netice alınması beklenmiyor. Uzmanlar Hamas ve İsrail’in ABD politikalarında önemli değişiklikler doğurabilecek başkanlık seçimlerinden önce ciddi tavizler vermelerinin pek olası olmadığını ileri sürüyor.

Uzmanlar, Netanyahu’nun Biden’ın görev süresinin dolmasını beklemeyi ve Demokrat aday Kamala Harris ya da Cumhuriyetçi rakibi Donald Trump gibi bir sonraki başkanla şansını denemeyi tercih edeceğini öngörüyor. ABD ile arabulucular Mısır ve Katar’ın aylardır üzerinde çalıştığı Gazze’de ateşkes önerisinin artık uygulanabilir olmadığına vurgu yapılıyor ve Hamas’taki komuta ve kontrol eksikliğinin de müzakere sürecini zorlaştırdığına dikkat çekiliyor.  

Biden yönetimi Gazze’deki çatışmaları durdurmak ve oradaki rehineleri kurtarmak için yeni yollar bulmaya çalışıyor. Blinken, İsrail’deki görüşmeler sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada, Gazze’de tutulan İsrailli rehinelerin aileleriyle görüştüğünü ve yeni seçenekleri ele aldıklarını söyledi. Blinken ABD’nin aylardır desteklediği kapsamlı bir ateşkes planı üzerinde yapılan görüşmelere değindi ve “yeni çerçevelere ve formülasyonlara da bir olasılık olarak baktığını” ifade etti.

Aylarca süren ancak bir sonuç alınamayan önceki ateşkes planında binlerce Filistinli mahkumun salıverilmesi ve İsrail’in savaşı sona erdirme taahhüdü karşılığında tüm rehinelerin serbest bırakılması öngörülüyordu. Gelinen noktada İsrail’in az sayıda rehine karşılığında Gazze saldırısını sınırlı bir ateşkes ilanıyla kısa bir süreliğine durdurmaya istekli olabileceği ihtimalinden söz ediliyor. 

İsrailli yetkililere göre İsrail son zamanlarda Mısır’la Gazze’de bulunan ve çoğunun öldüğü tahmin edilen 101 rehineden bazılarının serbest bırakılması karşılığında yaklaşık bir buçuk hafta sürecek daha kısa bir ateşkes olasılığını görüşmüş. ABD’li yetkililer insani yardımın Gazze’ye girmesine izin vermek için çatışmalara kısa bir ara verilmesini bile memnuniyetle karşılayacaklarını ve bu sayede daha ileri müzakereler için alan yaratabileceğini belirtiyor. 

ABD, İsrail’in Hamas lideri Yahya Sinvar’ı öldürmesinin, İsrail ile Hamas arasındaki ateşkes görüşmelerine yeni bir ivme kazandırmasını umuyor. Biden yönetimi müzakerelerden sonuç alınamamasının nedenlerinden biri olarak Hamas lideri Yahya Sinvar’ı gösteriyordu. Sinvar’ın ölümünün Hamas’ı bir anlaşmaya daha açık hale getirip getirmeyeceği ya da İsrail’in daha büyük tavizler isteyip istemeyeceği belirsizliğini koruyor. İsrail’in savaşı sona erdirme taahhüdü olmadan daha fazla rehineyi serbest bırakmayacağını söyleyen Hamas’ın Sinvar’ın ölümünden bu yana farklı yönde bir beyanatı bulunmuyor.

ABD ve İsrail müzakerecilerin önümüzdeki günlerde Doha’da bir araya gelerek ateşkes ve Gazze’deki rehinelerin serbest bırakılmasını öngören bir anlaşma için görüşmeleri yeniden başlatmaya çalışacaklarını duyurdu. Görüşmelere ABD adına CIA direktörü William J. Burns katılırken İsrail’i temsilen Mossad Başkanı David Barnea’nın Katar’a gideceği kaydedildi. Mısır’ın Hamas ile ayrı bir görüşme yürüttüğü belirtiliyor.

Blinken’ın ziyaretinin temel hedeflerinden biri, kesintiye uğrayan ateşkes müzakerelerini yeniden canlandırmaktı. Kapsamlı bir ateşkes imzalanmasının zor olduğunu gören arabulucu ülkeler en azından sınırlı bir ateşkese ulaşma hedefi belirlemiş durumdalar. Bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmaları durdurmayı başaramayan Washington, İsrail’e ciddi ve etkili bir yaptırımda bulunmadığı için en azından ateşkes müzakerelerine katılarak aktif bir görüntü sergilemeye çalışıyor. Dünya kamuoyu tarafından “soykırım ortağı” olarak görülen Biden yönetimi, “ateşkes müzakereleri”, “insani yardımlar” ve “Filistin’in geleceği” gibi tali konulara odaklanarak moral üstünlüğü elinde tutmaya çalışıyor.