Çavuşoğlu ve Blinken Washington’da Görüştü

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile ABD’li mevkidaşı Antony Blinken, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması kapsamında ikinci bakanlar toplantısını Washington’da gerçekleştirdi. Geçen yıl oluşturulan mekanizmanın Dışişleri Bakanları seviyesindeki ilk toplantısı Mayıs ayında New York’ta yapılmıştı. Görüşmede Türkiye-ABD savunma ortaklığının güçlendirilmesi, Türkiye’ye F-16 satışı, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliği, Ukrayna’daki savaş, Yunanistan ile ilişkiler, Suriye’deki son durum ve tahıl koridoru gibi konuların ele alındığı açıklandı.

Toplantı öncesinde bir açılış konuşması yapan Dışişleri Bakanı Blinken, ABD ve Türkiye’nin ortak ve NATO müttefiki ülkeler olarak en önemli güncel konularda işbirliği içinde olduklarına vurgu yaptı. Blinken meslektaşı Çavuşoğlu ile son yıllarda birçok farklı mecrada görüştüklerini ve sorunların çözümü için uzun süre birlikte çalıştıklarını hatırlattı. Türkiye’nin tahıl koridoru konusunda olağanüstü çabasını takdir ettiklerini söyleyen Blinken, Ukrayna’dan yapılan tahıl ihracatının dünyanın en fakir bölgelerinde yaşayan insanlar için hayati önem taşıdığına dikkat çekti. 

İki ülkenin NATO müttefiki olarak çalışmaya devam ettiğini söyleyen Blinken, “İşbirliğimizi derinleştirmek için Türkiye-ABD mekanizmasının hayata geçirilmesini görüşeceğiz. Çeşitli engelleri değerlendireceğiz. Yakın müttefikler ve işbirliği içinde ortaklar olabiliriz ama bunlar görüş ayrılığımız olmayacağı anlamına gelmiyor. Müttefiklik ve ortaklık ruhuna uygun olarak bu konuların üstesinden gelmek için çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.

Çavuşoğlu ve Blinken görüşmenin ardından ortak basın açıklaması yapmazken bakanlıklardan yapılan ortak açıklamada Bakanların Rusya’nın saldırılarına karşı Ukrayna’nın egemenliği ve toprak bütünlüğüne verdikleri desteğin altını çizilerek savaşı sona erdirecek bir çözüm bulunması gerektiği belirtildi. ABD, Türkiye’ye Karadeniz Tahıl Girişimi’ndeki aracılık rolü için teşekkür ederken iki taraf bu önemli mekanizmanın küresel tahıl talebini karşılamak için gereken hızda çalışması gerektiği üzerinde durdu.

Blinken ve Çavuşoğlu’nun Güney Kafkasya’da barışın ilerletilmesi için işbirliğini artırma kararı aldığı belirtilirken, “Finlandiya ve İsveç’in NATO ittifakına katılma başvurusunu ilerletmek konusunda da Finlandiya, İsveç ve Türkiye tarafından imzalanan Üçlü Memorandum’un uygulanması gerektiği kaydedildi. İki bakan “terörizmin tüm şekil ve tezahürleriyle mücadele edilmesi gerektiğini yinelediler” denilen açıklamada, “ABD ve Türkiye bilgi paylaşımı yoluyla mevcut işbirliğini geliştirerek, Stratejik Mekanizma kapsamında terörle mücadele istişarelerinde bulunmayı planlıyor” ifadelerine yer verildi.

Açıklamada son olarak ABD ve Türkiye’nin Stratejik Mekanizma kapsamında, en üst düzey dahil olmak üzere, artan ikili görüşmeleri memnuniyetle karşıladığı ve tarafların pozitif gündemdeki ivmenin korunması ve ilerlemenin değerlendirilmesi için Stratejik Mekanizma kapsamındaki temasları sürdürmeye karar verdiği duyuruldu.

Görüşmenin ardından basın toplantısı düzenleyen Bakan Çavuşoğlu, toplantının oldukça verimli geçtiğini söyledi ve Blinken ile Türkiye’nin F-16 alım talebi başta olmak üzere ikili ve bölgesel birçok konuyu ele aldıklarını kaydetti. Çavuşoğlu, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizma toplantılarını kurumsallaştırmak ve yılda en az iki kez toplanmak üzere ABD’ye teklifte bulunduklarını dile getirdi.

Türkiye’nin yaklaşık 20 milyar dolarlık yeni F-16 savaş uçağı ve modernizasyon kiti alım talebini kapsamlı olarak konuştuklarını ifade eden Çavuşoğlu, Türkiye’nin talebi ile İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğinin bağlantılı olmadığının altını çizerek ABD Kongresi’nin bunları bağlantılı gibi göstermemesi gerektiğini söyledi. 

Biden yönetiminden bazı yetkililer F-16 satışına Kongre’nin onay vermesi ve satışın gerçekleşmesi halinde Ankara’nın da İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerine karşı duruşunu yumuşatacağı değerlendirmesinde bulunuyordu. Çavuşoğlu, Washington yönetimi kararlı durduğu takdirde Kongre’nin F-16 konusundaki muhalefetinin aşılabileceğini belirtti. İki ülke de F-16 satış sürecinin sorunsuz tamamlanmasını son dönemde normalleşme sinyalleri veren Türk-Amerikan ilişkileri açısından önemli bir adım olarak görüyor.

Görüşmede İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği  süreciyle ilgili Türkiye’nin şartlarını bir kez daha yineleyen Çavuşoğlu, “özellikle İsveç’in daha yolun başında olduğunu” kaydetti. PYD/PKK’ya verilen desteğin sonlandırılması ve FETÖ terör örgütü konusunda müttefiklik ruhu ile hareket edilmesi gerektiğinin altını çizen Çavuşoğlu, Blinken ile bu konuda görüşlerinin örtüştüğünü dile getirdi. 

Türkiye, PKK ve diğer örgütlere destek sağlaması, faaliyetlerini engellememesi ve önde gelen liderlerine sığınma hakkı vermesi gibi nedenlerden dolayı İsveç ve Finlandiya’nın NATO ittifakına katılımlarını geciktiriyor. Ankara, iki ülkenin ittifak üyeliğine ancak geçen haziran ayında imzalanan Üçlü Protokol’de yer alan unsurların tamamen uygulanması durumunda onay vereceğini belirtiyor.

Blinken ile Akdeniz ve Yunanistan konusu da görüştüklerini dile getiren Çavuşoğlu, ABD’nin bölgesel ilişkilerde dengeyi Yunanistan lehine bozduğundan kaygılı olduklarını hatırlatarak Yunanistan’ın silahsızlandırılmış adaların statüsünü ihlal ettiğini ve ABD’nin bu konuda herhangi bir itirazı olmadığını ifade etti. 

Yunanistan’a F-35 satılması konusunda Türkiye’nin engelleme politikası gütmeyeceğini belirten Çavuşoğlu, Kıbrıs Rum kesimine uygulanan silah ambargosunun kaldırılmasının da Türkiye’ye karşı bir adım olduğunu kaydederek “ABD’yi Yunanistan’la ilişkilerde tekrar dengeli olmaya çağırıyoruz” ifadelerini kullandı. Biden yönetiminin Türkiye’ye F-16 satışıyla Yunanistan’ın F-35 satışını aynı dönemde Kongre’ye iletmesi Ankara’nın tepkisini çekmişti.

Görüşmede Suriye konusunu da ele aldıklarını belirten Çavuşoğlu, Suriye’ye yeniden odaklanmak üzere ABD ile işbirliği yapmaya hazır olduklarını ancak ABD’nin daha önce Türkiye’ye verdiği bazı sözleri tutması ve YPG/PKK’ya verilen desteğinin sonlandırılması gerektiğini söyledi. Bugüne kadar Suriye ile ilgili kurulmuş mekanizmaların işlevselliği konusunda “tıkanmışlık” sorunu olduğuna dikkat çeken Çavuşoğlu, Blinken’e ABD tarafından Suriye’ye Özel Temsilci atanması ve siyasi sürece daha fazla önem verilmesi gerektiği konusunda tavsiyede bulunduğunu kaydetti.