DeepSeek Yapay Zeka Rekabetini Gündeme Getirdi

Uzun süredir yapay zeka (AI) alanında ABD ve Çin arasında süregelen rekabette bu hafta, Çin merkezli bir firma olan DeepSeek, piyasaya sunduğu yapay zeka modeli ile Amerika merkezli uygulamalara ciddi bir rakip olarak ortaya çıktı. Bu gelişme, ABD borsasında teknoloji sektörüne, özellikle de çip üreticisi Nvidia’ya büyük bir darbe vurdu. DeepSeek geliştirdiği AI modeli, büyük bir başarı elde ederken, arge aşamasında ve sonrasında çok düşük maliyetlerle uygulamaya konulması Amerikalı teknoloji şirketlerinin etkinliğinin tartışılmasına ve ABD’nin Çin’e uyguladığı ihracat yasaklarının sorgulanmasına neden oldu. DeepSeek’in hızlı başarısı, Çin’in ileri teknoloji alanındaki hızlı ilerleyişine dair endişeleri artırırken bu başarının sürdürülebilirliği noktasında çeşitli kırılmalar gözlemlenebilir. 

Çin’in yerli teknolojisi olan DeepSeek’in, Amerikalı rakiplerinin geliştirdiği modellere benzer performansı neredeyse aynı seviyeye taşırken, geliştirme sürecinde yalnızca 6 milyon dolardan daha az bir maliyetle bunu başarması, ABD’de önemli tartışmalara yol açtı. Büyük teknoloji firmalarının milyonlarca dolarlık yatırımlarına karşı, mütevazı bir bütçe ile geliştirilen model, yapay zeka sektöründe devrim niteliğinde bir değişim ortaya koyabilir. AI alanında yatırımlarıyla dikkat çeken Meta, geçtiğimiz hafta yapay zeka gelişimi için bu yıl 65 milyar dolar harcayacağını açıklarken, OpenAI ise yapay zeka endüstrisinin daha iyi çipler üretmek için üretmek için trilyonlarca dolarlık yatırıma ihtiyaç duyduğunu açıklamıştı. DeepSeek’in ses getiren başarısının arkasında yatan en önemli sebeplerden biri de  rakiplerinin aksine yüksek performanslı çipler yerine daha az çip kullanması oldu. DeepSeek’in mühendisleri ise yalnızca 2.000 Nvidia çipi kullanarak bu başarıyı elde ettiklerini açıklarken bu rakam  ABD’li şirketlerde  genellikle 16.000 çip seviyesine ulaşıyor 

DeepSeek’in sürpriz bir etkiyle piyasaya girmesi, uygulamanın sahibi firmalar hakkında spekülasyonlar yapılmasına neden oldu. DeepSeek’in üst firması olan High-Flyer, AI’yi Çin borsasında yatırım yapmak amacıyla kullanan bir şirket olarak dikkat çekiyordu.  Ancak Çin hükümetinin uyguladığı düzenlemeler nedeniyle High-Flyer, AI araştırmalarına yönelme kararı aldı. Şirket, devasa bir teknoloji yatırımından ziyade, düşük maliyetli çözümlerle ileri düzey yapay zeka sistemleri geliştirmeyi hedefledi. DeepSeek, bu amaca hizmet eden araştırma odaklı bir şirket olarak doğdu ve 2021 yılı itibarıyla önemli AI modellerini geliştirerek piyasaya sundu. DeepSeek’in kurucusu Liang Wenfeng, Çin’in teknoloji ve yapay zeka dünyasında dikkat çeken bir figür. Eğitimini Çin’de  tamamlayan Liang, yapay zeka hedefini Çin’in ABD ile rekabet etmek için stratejik bir avantaj kazanması olarak konumlandırıyor.

DeepSeek’in yükselişi, Çin’in ABD ile yapay zeka mücadelesindeki azmini simgeliyor. Çinli şirketler, özellikle DeepSeek, AI teknolojileri geliştirmek için geleneksel yöntemlerin dışına çıkarak daha verimli çözümlerle ABD’li rakipleriyle rekabet edebilecek sistemler inşa etti. Her ne kadar ABD tarafından kritik alanlarda Çin’e sert yaptırımlar uygulansa ortaya çıkan sonuç ihracat kısıtlamalarının yeterli olmadığına yönelik eleştirilere neden oldu. ABD’nin Çin’e yüksek performanslı çiplerin satışını sınırlama kararı, Çin’in AI alanındaki ilerlemesini engellemeyi hedefliyordu. ABD’nin ihracat kontrolü, Çin’in daha ileri seviyedeki H100 çiplerine erişimini engellemeyi amaçlıyordu. Ancak DeepSeek, daha az gelişmiş H800 çiplerinin optimizasyonu ile modelini eğiterek, daha düşük maliyetle benzer performansı elde etti. Her ne kadar ABD’in ihracat kısıtlaları yetersiz bulunsa da Çin’den gelen bu son atağın sürdürülebilirliği konusunda belirsizlikler bulunmaktadır. Çinli firmaların, çip ihracat denetimlerinden önce elde ettikleri teknolojik alt yapıyı ne ölçüde güncelleyebilecekleri, ABD ile yapay zeka rekabetinde önemli bir belirleyici etken olabilir..

DeepSeek’in geliştirdiği AI sisteminin açık kaynak olması, Çin’in bu alandaki hızla büyüyen etkisinin bir diğer göstergesidir, ABD merkezli devlerin kapalı sistemlerle sınırlı kalmasına karşılık, Çin’in daha hızlı ve ucuz çözümlerle ilerlemesini sağladı. Çin, ABD’nin yapay zeka alanındaki konumunu ciddi şekilde tehdit ederken, DeepSeek gibi şirketlerin hızlı büyümesi, ABD’nin Çin’in teknoloji stratejileri konusunda daha radikal hamleler yapmasına neden olabilir. Bu durum, yalnızca Çin’in iç politika ve ekonomi stratejilerinin değil, aynı zamanda küresel teknoloji liderliği için uzun vadeli hedeflerinin de bir yansımasıdır.

DeepSeek’in Çin merkezli bir şirket olması nedeniyle güvenlik endişeleri de ortaya çıktı. Kongre çalışanları Çin merkezli yapay zeka programlarını kullanmamaları noktasında uyarılırken DeepSeek’in rekabeti artırması ve daha verimli sonuçlar üretmesi nedeniyle yapay zeka alanında önemli bir etkisi olacağına yönelik çıkarımlar da mevcut. OpenAI CEO’su Sam Altman da DeepSeek’in rekabeti artıracağına inandığını belirtirken ChatGPT’nin gelecek modellerinin çok daha başarılı olacağını ifade etti. Altman ABD’nin yapay zeka çalışmalarını desteklemek için finansal destek sağlamaya devam etmesinin Çin ile rekabette önemli bir etken olacağını da ifade etti. Ancak bu noktada devlet destekli bir program olmadığını belirterek ortaya çıkan DeepSeek’in kısa sürede ortaya koyduğu başarı devlet destekli projelere göre daha esnek ve etkili çalışmasının etkisi olarak da yorumlandı. 

DeepSeek’in yükselmesi, Nvidia’nın en pahalı çiplerine olan talebin azalabileceği riskini ortaya koyuyor. Nvidia, yapay zeka (AI) alanındaki başarıları ile büyük bir kazanç sağlamışken, DeepSeek’in geliştirdiği modelin çok daha az çip ile benzer performans sergileyebilmesi, yatırımcıları endişelendirdi. DeepSeek’in uyguladığı strateji, Nvidia’nın pazar liderliğini tehdit edebileceğini gösteriyor. Nvidia, bu gelişmeyi olumlu bir şekilde sunmaya çalışırken ve DeepSeek’in AI modellerini sunan bir işletim şeklini sergilemenin yeni yollarını keşfettiğini belirtti. Ancak, DeepSeek’in verimli çalışmasının Nvidia’ya daha fazla talep yaratabileceğini de göz ardı etmemek gerekiyor., DeepSeek’in yeni modeli olan “R1”, kullanıcı taleplerini karşılamak için önemli miktarda işlem gücü gerektirirken bu durum, Nvidia çiplerinin hala önemli bir rol oynayabileceğini gösteriyor.

DeepSeek’in, Trump’ın başkanlık kararnamesi ile yapay zeka alanında yapmayı planladığı imzanın ardından ortaya çıkması da tartışmalara neden oldu. Trump, 21 Ocak 2025 tarihinde Beyaz Saray’da, yapay zeka (AI) altyapısına yönelik dev bir yatırım projeksiyonu açıklamıştı. SoftBank CEO’su Masayoshi Son, Oracle Yönetim Kurulu Başkanı Larry Ellison ve OpenAI CEO’su Sam Altman’ın katılımıyla duyurulan “Stargate” projesi ile Trump, Amerikanın AI alanındaki liderliğini pekiştireceğini ve yeni iş imkanlarını oluşturacağını ortaya koyuyor. 

DeepSeek gibi Çin merkezli yapay zeka girişimlerinin yükseldiği bir dönemde, ABD’nin AI altyapısına yaptığı bu yatırım, küresel teknoloji rekabetinde Çin’e karşı güçlü bir karşı hamle olarak değerlendirilebilir. Ancak, bu tür büyük projeler tarihsel olarak karışık hikayelere sahip; Trump, 2017’de Foxconn ile Wisconsin’de açmayı vaat ettiği büyük elektronik fabrikası için benzer bir tutum sergilemiş ancak somut bir adım atmamıştı. 

Stargate, ABD’nin güçlü AI altyapısı üzerinde daha fazla yatırım yapmayı ve Çin’e karşı teknoloji yarışında liderliği korumayı hedefliyordu. Ancak DeepSeek’in başarısı, bu stratejiyi savunan uzmanları bile şüpheye düşürmüş durumda. ABD ve Çin arasındaki AI rekabetinin son ürünü olarak ortaya çıkan Deepseek, yapay zeka alanında radikal dönüşümlere neden olabilir.