İran’la Nükleer Görüşmelere Ara Verildi

İran ile ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya arasında 2015 yılında imzalanan ve Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPAO) olarak bilinen nükleer anlaşmayı canlandırmak için Avusturya’nın başkenti Viyana’da yürütülen ve yaklaşık iki haftadır devam eden yedinci tur nükleer müzakerelerine ara verildiği duyuruldu. Nükleer anlaşma müzakereleri, İran’da hükümet değişikliği nedeniyle kesilmiş ve 5 aylık bir aranın ardından 29 Kasım’da yeniden başlamıştı. Görüşmelerin 27 Aralık tarihinde yeniden başlaması bekleniyor.

Viyana’daki görüşmelerin koordinatörü Enrique Mora düzenlediği basın toplantısında, nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılmasının “aciliyet” taşıdığını ifade etti. Mora, anlaşma için kesin bir son tarih koşulu ortaya koymadı ancak bunun birkaç hafta içinde tamamlanması gerektiğini belirtti. İran heyetinin görüşmelerde masaya yeni talepler getirmesi anlaşmaya varılmasını zorlaştırıyor. İngiliz, Fransız ve Alman diplomatlar geçen hafta “İran’ın JCPOA’ya mugayir faaliyetleriyle uğraşmaktan dolayı değerli zamanı kaybediyor” açıklaması yapmış ve İran’ın Viyana’daki görüşmelerde sergilediği tutuma tepki göstermişti. Diplomatlar, İran’ın nükleer programına hız verdiğine dikkat çekerek, “Hızlı ilerleme sağlanmadığı takdirde JCPOA’nın çok yakında içi boşalacak” uyarısında bulundu.

Bununla birlikte, müzakerelerde bazı konularda ilerleme kaydedildiği bildirildi. Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi ve İran, santrifüj parçaları imal edilen bir tesiste zarar gören kameraların yeniden yerleştirilmesi için anlaşmaya vardı. Ancak müfettişler hangi görüntülere erişim sağlayabilecekleri konusunda sınırlamalara tabi tutulmaya devam edecek. ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada iki haftadır süren müzakere sürecinde olumlu gelişmeler kaydedildiği belirtilirken gelinen nokta “olabileceğinden iyi, olması gerektiğinden kötü” olarak tanımladı. 

İran baş müzakerecisi Ali Bagheri Kani’nin bazı konuları danışmak için Tahran’a dönmek istemesi nedeniyle görüşmelere ara verildi. Kani sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımla görüşmelerin iyi geçtiğini ve kısa bir aradan sonra sekizinci tura başlayacaklarını duyurdu. İran heyeti müzakerelerde, ABD ve Avrupa Birliği’nin 2017’den bu yana İran’a uyguladığı yaptırımların kaldırılmasını ve ABD’nin bir daha anlaşmadan dönmeyeceğine dair garanti vermesini talep ediyor.

İran’ın barışçıl nükleer kapasite elde etmeye değil, aksine nükleer silah elde etmek için kapasitesini geliştirmeye çalıştığına inanan bazı Amerikalı uzmanlar bir bildiri yayınlayarak Tahran’ın nükleer silah elde etme kapasitesine doğru aktif bir şekilde ilerlediği konusunda uyarıda bulundular. Uzmanlar İran’ın uluslararası kurumların eleştiri ve kınamalarını dikkate almadığını ve ekonomik yaptırımların Tahran yönetimi için caydırıcılığını kaybettiğini savunuyor. Uzmanlara göre İran bir anlaşma istemiyor aksine müzakereleri kullanarak zaman kazanmaya çalışıyor. 

İsrailli yetkililer de benzer iddiaları ileri sürüyordu. İsrailli uzmanlara göre Tahran yönetimi uranyum zenginleştirme çalışmalarını artırarak Viyana’da yürütülen müzakerelerde elini güçlendirmeye çalışıyor. İsrail Başbakanı Naftali Bennett de yaptığı bir açıklamada İran ile müzakerelerin yeniden başlanması konusunda endişeli olduklarını belirterek “müzakerelerin sonucu ne olursa olsun İran’ın nükleer silah elde etme hedefinden vazgeçmeyeceğini” savunmuştu.