Texas’taki Sel Felaketi Siyasetin Gündeminde

Geçtiğimiz hafta Texas’ta meydana gelen sel felaketi, yalnızca can kaybının büyüklüğüyle değil, aynı zamanda ABD kamuoyunda doğal afetlere hazırlık ve müdahale konusundaki yetersizlikleri gündeme getirmesiyle de dikkat çekti. Resmi açıklamalara göre şu ana kadar en az 105 kişi hayatını kaybetti. Özellikle izci kampında bulunan çocukların doğrudan etkilenmiş olması, erken uyarı sistemleri ve arama-kurtarma faaliyetlerindeki zaafiyetleri yeniden tartışmaya açtı. Başkan Trump, seçim kampanyası döneminde Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA)’nın etkisiz kaldığını savunarak Biden yönetimini eleştirmişti. Göreve geldikten sonra ise federal kurumlarda uyguladığı işten çıkarmalar ve bütçe kesintileri, sel felaketinin ardından gelen tepkilerle birlikte yeniden gündeme taşındı. Trump yönetimi bu felaketi “öngörülemez büyüklükte” bir afet olarak tanımlayarak kendini savunmaya çalışsa da, yaşanan kriz federal kurumların işlevselliğine yönelik kesintilerin tekrar tartışılmasına neden oldu.

Geçtiğimiz yıl North Carolina ve Florida’yı etkisi altına alan kasırgaların ardından Biden yönetiminin afet yönetimini hedef alan Trump, “hükümette verimliliği artırma” söylemiyle federal kurumlarda ciddi işten çıkarmalar ve bütçe kesintilerine onay vermişti. Bu kapsamda FEMA’nın kapatılması ve acil durum yönetiminin eyaletlerin sorumluluğuna bırakılması yönünde bir reform süreci başlatıldı. Ancak bu süreç, afetlere karşı merkezi ve koordineli müdahaleyi sekteye uğratabilecek riskler taşıyor. FEMA’nın bütçesinin ve kadrolarının son dönemde önemli ölçüde azaltılması, yaşanan felaketlerde etkin bir müdahaleyi zorlaştırıyor. Trump’ın yeniden göreve gelmesinin ardından FEMA’yı doğrudan hedef alması, ajansın işlevselliğini ciddi ölçüde zayıflattı. Deneyimli kadroların görevden alınması ya da emekliye ayrılmaya zorlanması, FEMA’nın krizlere müdahale kapasitesini azaltırken, Ulusal Hava Servisi (NWS) ofislerinden de 600’ü aşkın meteoroloğun ayrılması birçok bölgede 24 saatlik hava takibinin durmasına yol açtı. Özellikle erken uyarı koordinatörlüklerinde yaşanan personel değişimleri, afetlere karşı zamanında ve etkili müdahaleyi olumsuz yönde etkiledi.

Afet sonrası süreçte FEMA’nın yavaş hareket etmesinde, İç Güvenlik Bakanı Kristi Noem’in uygulamaya koyduğu yeni harcama kurallarının da etkili olduğu iddia ediliyor.  Bu kurallara göre, 100 bin doları aşan hiçbir harcama Noem’in onayı olmadan gerçekleştirilemiyor ve bu onay süreci en az beş gün sürüyor. Bu durum, özellikle acil kararların hızla alınması gereken kriz zamanlarında ciddi gecikmelere neden oluyor. Nitekim sel felaketinin ardından afet yardım merkezlerinin nerede kurulacağı beş gün boyunca kamuoyuna açıklanamadı. Bu gelişmeler, Trump yönetiminin federal kurumlara yönelik bütçe kesintilerinin olası etkilerini yeniden gündeme taşıdı. Senato Azınlık Lideri Chuck Schumer başta olmak üzere Demokratlar, özellikle Ulusal Hava Servisi’ne (NWS) yönelik küçülme planlarının benzer felaketlerde nasıl bir rol oynayabileceğinin araştırılması istedi.eyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt ise bu eleştirileri reddederek, selin önlenemez bir doğa olayı olduğunu savunurken meteorolojik uyarıların “doğru ve zamanında” yapıldığını iddia etti.  Trump yönetimi her ne kadar hava tahminlerinin isabetli olduğunu savunsa da, personel eksikliği nedeniyle yerel yönetimlerle yeterli koordinasyon kurulamadığı yönündeki açıklamalar, yaklaşan yeni kesinti dalgasıyla birlikte federal kurumlarda süregelen yapısal sorunları daha görünür getirebilir.

Başkan Trump, FEMA’nın bölgeye “şimdiye kadarki en hızlı” şekilde müdahale ettiğini öne sürse de, ajansın arama-kurtarma ve koordinasyon ekiplerini sahaya geç konuşlandırdığı yönündeki eleştiriler giderek artıyor. Özellikle hayatını kaybedenler arasında çocukların da bulunması, bu açıklamaların kamuoyundaki eleştirileri bastırmasını zorlaştırıyor. Başkan Trump ise felaketi “yüzyılda bir görülen bir trajedi” olarak nitelendirirken, FEMA’ya yönelik eleştirilere doğrudan yanıt vermekten kaçındı. Teksas eyalet yönetimi 1.750 personel ve 975 araçla kapsamlı bir müdahale yürütürken, FEMA yalnızca 70 kişilik bir arama-kurtarma ekibi gönderdi. Texas Valiliği tarafından yapılan açıklamalarda ise federal hükümetten çok, diğer eyaletlerden gelen yardımların ön plana çıkarılması da bu bağlamda bir eleştiri olarak yorumlanabilir.

Her ne kadar yaşananların sorumluluğu Trump yönetimine yöneltilse de, bazı muhafazakâr Cumhuriyetçiler felaketin kaçınılmaz olduğunu savunarak Başkan’a sahip çıktı. Bölgenin coğrafi yapısının sel gibi afetlere açık olduğuna dikkat çeken Cumhuriyetçiler, mevcut koşullarda Trump yönetiminin hızlı ve etkili müdahale ettiğini iddia etti. Ayrıca federal kurumların gerekli uyarıları zamanında yaptığını ancak yerel yönetimlerin yeterli önlemi almadığını öne sürerek, eleştirileri başka yönlere kanalize etmeye çalıştılar.

Kamuoyu araştırmaları da Trump yönetiminin açıklamalarına karşı eleştirel bir pozisyonda duruyor. Amerikalıların yaklaşık %70’i, federal hükümetin hava olaylarını takip etmesi ve afetten etkilenen topluluklara yardım sağlaması gerektiğini savunurken, %56’sı ise iklim değişikliğiyle mücadelede federal hükümetin başat bir rol üstlenmesini istiyor. Demokratların %80’i iklim krizine karşı güçlü bir devlet müdahalesi gerektiğini belirtirken, Cumhuriyetçiler arasında bu oran %30’a kadar düşüyor. Öte yandan, yalnızca her 10 Amerikalıdan 2’si FEMA’ya yüksek düzeyde güven duyduğunu belirtiyor.

Tüm bu tartışmaların ortasında, Trump yönetimi geçtiğimiz hafta imzaladığı bütçeyle Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nin (NOAA) hava tahmin sistemlerine ayrılan fonu 150 milyon dolar azaltırken, temel bilimsel araştırmaları destekleyen Ulusal Bilim Vakfı’nın (NSF) bütçesinde de %56 oranında kesintiye gitti. Bu adımlar, yalnızca mevcut tahmin kapasitelerini değil, aynı zamanda gelecekteki erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesini de tehlikeye atabilir. Trump yönetimi, afet yönetimini eyaletlerin sorumluluğuna bırakma fikrini teorik olarak krizlere müdahaleyi hızlandırma amacıyla savunsa da, birçok eyaletin federal düzeydeki yetki ve bütçelere sahip olmadığı gerçeği, bu stratejinin uygulanabilirliğini engelliyor. Bu bağlamda, yönetimin “verimlilik” ilkesiyle yaptığı reformlar, afet yönetimi açısından da ilk ciddi sınavında başarısız bir tablo çizmiş görünüyor.