Trump Yönetiminin Çin’le Ekonomik Mücadelesi Devam Ediyor
Trump yönetimi görev değişimine çok az bir süre kala Çin Halk Cumhuriyeti’ne yeni yaptırımlar uyguladığını açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Çin ordusu ve insan hakkı ihlalleriyle bağlantılı oldukları gerekçesiyle çok sayıda teknoloji şirketi yaptırım listesine alındı. Yaptırım listesine dahil edilen şirketler arasında Çin’in çip üreticisi SMIC ve İHA imalatçısı DJI de var. ABD Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, ABD’nin dış politika veya ulusal güvenlik çıkarlarına aykırı olarak değerlendirilen faaliyetlerden dolayı 77 kurum ve kişinin yaptırım listesine alındığı belirtildi. Açıklamada yaptırımlara gerekçe olarak sıralanan en önemli nedenler arasında Çin’deki bu kurumların insan hakları ihlallerine zemin hazırlamaları; Güney Çin Denizi’nin askerileştirilmesi ve bu deniz üzerinde hukuk dışı haklar iddia edilmesine katkı sağlamaları; Çin Halk Kurtuluş Ordusu programlarını desteklemek için ABD menşeli ürünler temin etmeleri ve son olarak Amerikan ticari sırlarını çalma girişiminde bulunmaları gösteriliyor. Kara listeye alınan şirketlerin, ABD teknolojilerine erişiminin kısıtlandığı ve ABDli şirketlerin de bu şirketlerle ticaret yapmak için lisans başvurusu yapması gerektiği belirtildi.
DJI, AGCU Scientech, Çin Ulusal Bilimsel Araç ve Gereçler, Kuang-Chi Grubu adlı şirketlerin Çin’de insan hakları ihlallerinin önünü açtıkları ve bu dört şirketin yüksek teknoloji imkanlarını kullanarak izleme yapılması ve genetik bilgi toplanmasını sağladığı kaydedildi. Ticaret Bakanlığı, bu dört teknoloji şirketinin ABD dış politikası çıkarlarına ters olarak, dünya genelinde baskıcı rejimlere yardımcı olan ürünlerin ihracını kolaylaştırdığını belirtti. ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, “Çin’in sınırları içinde ve dışındaki yoz ve zorba davranışları ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarına zarar vererek, müttefik ve ortaklarımızın egemenliğinin altını oyuyor, etnik ve dini azınlık gruplarının onurunu zedeliyor ve insan haklarını ihlal ediyor” ifadelerini kullandı. Ross, Ticaret Bakanlığı’nın Amerikan teknolojisinin suiistimal edici ve zararlı faaliyetlerde kullanılmamasını temin edeceğini vurguladı. Bakan açıklamasında, “Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve başka bölgelerdeki vatandaşlarına baskı uygulamak amacıyla aktif olarak zorla çalıştırma, DNA verileri toplama, devamlı surette gözetim altında tutma gibi” gibi faaliyetlerde bulunduğunu ileri sürdü.
Kara listeye alınan Çinli kurumlar arasında ticari sırların çalınmasına katkı sağladıkları gerekçesiyle Pekin, Nanjing ve Tianjin gibi bazı üniversiteler de bulunuyor. Yaptırım listesine alınan çip şirketi SMIC herhangi bir yorumda bulunmazken daha önce yaptığı açıklamada, Çin hükümetiyle bağlantısının olmadığını iddia etmişti. Ancak ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu raporunda firmaya uluslararası rekabette geri kalmaması için Çin hükümeti tarafından yüklü miktarda mali destek sağlandığı belirtiliyor. Çin’in bir numaralı İHA üretici şirketi DJI da Çin hükümetinin kendi vatandaşlarına yönelik izleme ve gözetleme faaliyetlerine yüksek teknoloji kullanarak yardım ettiği gerekçesiyle yaptırım listesine alındı. Teknolojik şirketlere yaptırım adımı, Seçilmiş Başkan Biden’ın geçiş süreci ekibiyle koordine edilmediği için eleştiriliyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, ABD’nin “insan hakları” bahanesini kullanarak ihracat kısıtlaması önlemlerini suiistimal ettiği ve Çinli firmaları baskı almaya çalıştığı belirtildi. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, günlük basın brifinginde yaptığı açıklamada, “ABD’yi, yabancı şirketlere haksız yere baskı uygulayan davranışlardan vaz geçmeye çağırıyoruz” dedi. Wenbin “insan hakları” konusunun ABD’nin umurunda bile olmadığını gerçek niyetin Çinli firmaları baskı altına almak Sincan bölgesindeki istikrarı bozmak olduğunu iddia etti. Wenbin ABD’nin hamleleri karşısında Pekin yönetiminin de gerekli kararları alacağını belirtti.
