Ukrayna Krizi Enflasyonu Körüklüyor

ABD’de artmaya devam eden enflasyon rakamlarının sebepleri arasında Ukrayna krizi ve buna bağlı olarak artan enerji fiyatları gösteriliyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali gıda, tüketim mallarının fiyatları ve üretim maliyetlerinin yükselmesinde önemli rol oynuyor. Halihazırda stres altında olan küresel tedarik zinciri daha da kırılgan hale gelirken hammadde ve çalışan kıtlığının yol açtığı fiyatlardaki bu yükselmenin en çok süpermarket ve akaryakıt alanında daha da fazla hissedileceği öngörülüyor. Ukrayna’daki hasat sıkıntısı tahıl fiyatlarını geçtiğimiz 14 yılın en yüksek seviyesine taşırken bundan birincil olarak yem piyasası etkilendi. Rusya’dan ithalatın önemli kalemlerinden olan alüminyum fiyatları da yaptırımların yanı sıra Moskova’nın ihracatı durdurabileceği endişesiyle yükseldi. Geçtiğimiz hafta potasyum ve azot gibi dünyanın en büyük gübre tedarikçilerinden biri olan Rusya, ihracatı askıya alabileceğini söylemişti. Ukrayna’nın işgali, çeşitli yollarla ulaşımı sağlanan malların yolculuğunu şimdiden yavaşlattı. Birçok Batılı denizcilik şirketi Rus limanlarından uzaklaşıyor, Asya’dan Avrupa’ya yoğun olarak kullanılan demiryolu hattı daha az kullanılıyor. Birçok hava kargo uçuşunun Rus hava sahası üzerinden yapılması yasaklanırken bir kısım uçuş da Rus hava sahasını kullanmaktan kaçınıyor.

Petrol fiyatlarının 120 doların üzerine çıkarak 13 yılın en yüksek seviyesine ulaşması ve küresel ekonomide enflasyonist bir şok olabileceğine dair korkuları artırmasıyla Pazartesi günü ABD borsası düşüş yaşadı. Dışişleri Bakanı Blinken CNN’e verdiği bir röportajda, ABD’nin ülkeyi daha fazla cezalandırmak amacıyla Rusya’dan petrol ithalatını yasaklama olasılığını üzerine Avrupa’daki müttefikleriyle görüştüklerini söyledikten sonra petrol fiyatları yükseldi. Batı ülkeleri, şu ana kadar Rus petrolünü doğrudan cezalandırmaktan kaçınmak için elinden geleni yapmıştı, ancak yaptırımlarla ilgili belirsizlik şimdiden birçok rafinerinin, tüccarın, nakliyatçının ve bankanın ülkenin ihracat Rusya ham petrolünden uzaklaşmasına neden oldu. JP Morgan, günde 4 milyon varilden fazla Rus petrolünün halihazırda etkin bir şekilde piyasadan çekildiğini ve bunun etkisiyle petrol ve benzin fiyatlarının fırladığını söyledi. Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki, Başkan Biden’ın Ukrayna krizinin ve Rusya’ya yönelik yaptırımların benzin fiyatlarına yansımasının asgari düzeyde olmasına odaklandığını söyledi.

Salı günü nihayet açıklanan Rusya’dan petrol ihracatına yönelik getirilen kısıtlamayla Beyaz Saray ve Demokratlar siyasi açıdan riskli bir stratejiyi uygulamaya başladılar. Biden’ın da konuşmasında kabul ettiği üzere, artan enerji fiyatlarıyla, gıda, kira gibi pek çok temel harcama kaleminin artacak olması Kasım ara seçimleri yaklaşırken Cumhuriyetçi baskının önümüzdeki günlerde gittikçe artacağını da gösteriyor. Biden konuşmasında Putin’in adını sıkça anarak ‘Putin, Ukrayna sınırına asker yığmaya başladığından beri Amerika’daki benzin fiyatı 75 sent arttı’ diyerek Amerikan ailelerinin zor durumunun sebebi olarak Rus lideri işaret etti. Cumhuriyetçiler petrol fiyatlarındaki yükselişin Rus işgaliyle arttığını kabul etseler de sürecin 1 yıldan uzun süredir devam ettiğini savunuyor. 2020’de Biden’in en iyi kampanya anketçilerinden biri olarak görev yapan ve şu anda Biden’a yakın gruplar için anketler yapan Celinda Lake, “İyi haber şu ki, artan gaz fiyatları için çok özel bir nedenimiz ve net bir kötü adamımız var” dedi.

Perşembe günü Çalışma Bakanlığı Şubat ayı enflasyon oranını açıkladı. %7.9 olarak açıklanan enflasyon oranı ülkede en son 1982’de görülmüştü. Patlak veren Ukrayna krizi dolayısıyla Mart ayı için de beklentiler hayli yüksek seviyelerde. Gıda, enerji, ev aletleri fiyatları ve kiralar yükselirken araç piyasasında ise nispi bir istikrar gözlenmeye başladı. Bununla beraber, uzmanlar yaşanan uluslararası krizlerin Merkez Bankası’nın müdahale alanını daraltacağı kanısında. Biden yönetiminin ekonomik göstergelerde izah etmekte güçlük çektiği en büyük sorun olan enflasyon oranlarının hükümetin pandemiyle mücadele için açıkladığı cömert harcama paketlerinin ve küresel ölçekte sıkışan tedarik zincirinin bir sonucu olduğu tartışılıyordu. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında petrol fiyatlarının tarihi rakamlara çıkması ve ekonomik yaptırımların etkisiyle birlikte enflasyonun son 40 yılın en yüksek seviyelerine ulaşması Biden’ı zorluyor. Durumda Rus işgalinin yeni bir sebep olarak ortaya çıkmasına rağmen Biden’ın ekonomi yönetimi performansının eleştirilmesine zemin sağlayacağı ve Kasım seçimlerinde Demokratlara dezavantaj yaratacağı tahmin ediliyor.