Biden ve Putin Ukrayna Gerilimini Görüştü

ABD ve Rusya arasındaki diplomatik temaslar Ukrayna gerilimini yatıştırmak amacıyla 10 Ocak tarihinde Cenevre’de yapılması kararlaştırılan müzakereler öncesinde hız kazandı. ABD Başkanı Joe Biden ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin son bir ay içerisinde ikinci telefon görüşmelerini gerçekleştirerek başta Ukrayna krizi olmak üzere gündemdeki konuları ele aldı. Diplomaside liderler arası diyalog kadar güçlü bir enstrüman olmadığına inanan Biden’ın Kremlin’den gelen talebi geri çevirmeyerek görüşmeyi kabul ettiği belirtildi. Görüşmenin yaklaşık 50 dakika sürdüğü bildirildi. Liderler en son 7 Aralık’ta video konferans görüşmesi yapmıştı. Biden ve Putin’in Cenevre’de yapılacak üst düzey görüşmelere katılması beklenmiyor.

Görüşmeyle ilgili Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaya göre Başkan Biden, Putin’den Ukrayna sınırındaki gerilimin yatıştırılmasını isterken Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi durumunda ABD’nin dost ve müttefikleriyle birlikte sert ve kat’i bir yanıt verecekleri uyarısında bulundu. Ocak ayında yapılacak görüşmelere de değinen Biden, müzakerelerde ilerleme kaydedilebilmesi için bölgede durumun sakinleşmesi gerektiğini bir kez daha yineledi. Sorunların çözümünde diyalog ve diplomasiye çok önem verdiğini belirten Biden, Rusya ile NATO-Rusya Konseyi ile Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) aracılıklarıyla ayrı ayrı gerçekleştirilecek olan ikili Stratejik İstikrar Diyaloğu görüşmelerini de desteklediğini ifade etti. İki lider diplomatik temasların devam ettirilmesi konusunda uzlaştı.

Görüşmeye dair açıklamada bulunan Beyaz Saray yetkililerine göre görüşmeden ciddi bir sonuç elde edilemedi. Yetkililer, Putin’in Ukrayna sınırında yaşanan krizle ilgili tam olarak ne yapmak istediğini açıklamadığını bu nedenle Rus liderin niyetinin net bir şekilde anlaşılamadığını belirtti. Yetkililer Başkan Biden’ın ise Putin’e iki alternatif sunduğunu: bunlardan birincisinin ‘diplomasi vasıtasıyla gerilim yatıştırılması’, ikincisinin ise ‘ekonomik yaptırımlar vasıtasıyla caydırıcı önlemler alma ve NATO’nun doğu kanadına daha fazla ABD askeri gücü gönderilmesiyle birlikte Ukrayna’ya desteğin artırılması’ olduğunu ifade etti.

Beyaz Saray yetkilileri Rusya’nın yaptığı gibi bir talepler listesi veya anlaşma taslağı hazırlamayacaklarını ve sorunları müttefikler ve Ukrayna ile istişare ederek birlikte çözmek istediklerini ifade etti. Biden yönetimi, Moskova’nın geçen hafta yayınladığı ve NATO’nun Ukrayna’yı üye olarak kabul etmemesi ve ittifakın Orta ve Doğu Avrupa’daki askeri varlığını azaltması yönündeki taleplerini reddetmişti. Rusya’nın Doğu Avrupa’da “nüfuz alanının tanınması talebi” olarak değerlendirilen anlaşma teklifi NATO tarafından da reddedilmişti. Yetkililer Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik yeni bir işgal girişiminde bulunması durumunda 2014 ten beri Rusya’ya uygulanan yaptırımların çok ötesinde yaptırımlar uygulamaya hazırlandıklarını belirtti. Ukrayna’daki durumun Avrupa güvenliğini istikrarsızlığa sürüklemesinden dolayı NATO’nun bölgedeki askeri güç ve kabiliyetlerini artırmayı düşündüğü de ayrıca vurgulandı.

Biden yönetimi bir yandan Rusya ile görüşmeleri sürdürürken diğer yandan Ukrayna yönetimi ve müttefiklerini bilgilendirmeye devam ediyor. Dışişleri Bakanı Blinken, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenksy ile bir telefon görüşmesi yaparak ABD-Rusya görüşmeleri öncesinde son durumu konuştu. Blinken’in Kiev yönetimi ile daha uyumlu bir işbirliği yürütebilmek için Zelensky’i bilgilendirdiği ve görüş alışverişinde bulunduğu aktarıldı. Blinken, Rusya’nın sınırda yaptığı askeri yığınak karşısında ABD’nin Ukrayna’ya olan sarsılmaz desteğini yineleyerek, Kiev’in bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüğünü sonuna kadar desteklediklerini vurguladı.

Kremlin’den yapılan açıklamada ise Putin’in Rusya’ya yönelik yeni yaptırımların, Rusya ve ABD arasındaki bağlara zarar verebileceği ve büyük bir hata olacağı konusunda Başkan Biden’ı uyardığı belirtildi. Putin’in yardımcısı Yuriy Uşakov Moskova yönetiminin görüşmeden tatmin olduğunu ve görüşmede Batılı devletlerden istenen güvenlik garantilerine odaklanıldığını ifade etti. Biden’ın görüşmeleri yürütme konusunda ciddi göründüğünü belirten Uşakov, Putin’in Biden’a Rusya’nın talep ettiği güvenlik garantilerine ilişkin daha önce sunulan belgelerin temel prensiplerini açıkladığını ifade etti. Telefon konuşmasının görüşmeler öncesinde iyi bir atmosfer yarattığını söyleyen Uşakov, “Güvenlik garantisi görüşmeleri 3 formatta; Cenevre (Rusya-ABD), Viyana (AGİT) ve Brüksel’de (NATO) gerçekleştirilecek” bilgisini verdi. Uşakov AGİT ile güvenlik garantilerine ilişkin görüşmelerin 13 Ocak’ta Viyana’da başlayacağını kaydetti.