Anayasa Mahkemesi Yargıç Atama Süreci

Başkan Trump Cumartesi günü Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada ABD Anayasa Mahkemesi Yargıcı Ruth Bader Ginsburg’un hayatını kaybetmesinin ardından boşalan koltuğa, muhafazakar federal temyiz mahkemesi hakimi Amy Coney Barrett’ı aday olarak gösterdi. Barrett, 2017 yılında da 7. ABD Temyiz Mahkemesi’ne Trump tarafından atanmıştı. Trump, Barrett’in Anayasa Mahkemesi yargıcı adaylığını açıklamasının ardından Washington’da tansiyon gün geçtikçe yükseliyor. Sırada Barrett’ın Senato sınavı var. Barrett’ın, göreve başlamak için Senato’nun onayına ihtiyacı var. Barrett’ın bütün basın açıklamaları, mali kayıtları, akademik çalışmaları, dini inancı, üniversite dönemindeki maceraları, siyasi yorumları ve davalarda vermiş olduğu hükümler en ince ayrıntısına kadar incelemeye tabi tutuluyor. Trump bu ataması ile kürtajdan iklime kadar pek çok konuda yıllar boyunca Amerikalıların hayatını şekillendirecek olan mahkemede muhafazakar çoğunluk oluşturacak.

Senatodaki Cumhuriyetçiler Barrett’ın seçimden önce görevine başlaması için çalışmalarına başladı. Senato Adalet Komisyonu Başkanı Lindsey Graham Pazar günü yaptığı açıklamada, Amy Coney Barrett’ın  ekim ayının sonuna kadar Anayasa Mahkemesi görevine başlayabilmesi için Kongredeki onay sürecinin yaklaşık iki hafta sonra başlayacağını duyurdu. Trump’a yakın haber kanalı olan Fox News’te konuşan Senatör Graham, 12 Ekim 2020 tarihinde Barrett’ın ilk olarak Kongre üyeleri ile tanıştırılacağını ve ilerleyen günlerde senatörler tarafından sorgulanacağını duyurdu. Senatör Graham, Barrett’e yöneltilecek soruların sorulması için yapılan oturumlara iki gün ayıracak. 13-14 Ekim 2020 tarihinde gerçekleşecek oturumlardan bir hafta sonra Senato Adalet Komisyonu, Barrett’ın onaylanmasına ilişkin bir rapor sunarak son kararını 22 Ekim 2020 tarihinde verecek. Anayasa Mahkeme yargıcı atamasının seçimlerden önce gerçekleştirilmesi için yapılacak olan bu Senato oylaması modern tarihte görülen en erken onaylama işlemi olacak. Önceki başkanlık seçimi yıllarında Temmuz ayından sonra hiçbir Anayasa Mahkeme yargıcı adayı onaylanmamıştı. Yönetim ve Cumhuriyetçi Kongre üyeleri, atama sürecini hızlandırmak için ellerinden geleni yapıyor. Barrett’ın atanma sürecini hızlandırmak için Barrett’ın FBI tarafından yapılan güvenlik soruşturması şimdiden başlatıldı. İki sene önce Trump tarafından Anayasa Mahkemesi’ne aday gösterilen Yargıç Brett Kavanaugh aleyhinde cinsel saldırı işlediği iddiası gündeme geldiğinde Trump, FBI’a talimat vererek soruşturma açtırmıştı.

Barrett, hafta içinde Kongre’ye giderek Cumhuriyetçi senatörlerle bir araya geldi. Senato Çoğunluk Lideri Cumhuriyetçi Mitch McConnell ve Senato Adalet Komisyonu’nun Cumhuriyetçi üyeleri ile görüşen Barrett, bu toplantılara tanışma amaçlı katılıyor. Barrett ile görüşenler arasında Trump’ı sıkça eleştiren Senatör Mitt Romney de vardı. Barrett, Senato Adalet Komisyonu’na geçmişine ait bilgileri içeren bir belge sundu. Belgede Trump’ın ne zaman Barrett’i Anayasa Mahkeme yargıcı adayı olarak seçtiği gün yüzüne çıktı. Trump her ne kadar Barrett’i aday göstereceğini 26 Eylül tarihinde duyursa da Trump, Barretti’i 19 Eylül tarihinde seçmiş. Yargıç Ginsburg’ün vefatından bir gün sonra Beyaz Saray’dan Barrett’e telefon gelmiş. Beyaz Saray’ın, Anayasa Mahkemesi’nde boşalan koltuğu doldurmak için hiç zaman kaybetmediği anlaşılıyor. 

Trump seçimi kaybettiği takdirde Beyaz Saray’dan barışçıl bir şekilde ayrılmayacağının sinyallerini vermişti. Bunun üzerine daha da kızışan seçim atmosferinde bu atamanın gerçekleşmesi kritik önem taşıyor. Trump, daha adil bir seçim olması için Anayasa Mahkemesi’ndeki dokuz koltuğun tamamının seçimlerden önce doldurulması gerektiğini birçok kez tekrarlamıştı. Atamanın Kasım ayına kadar Senato’da onaylanması halinde Anayasa Mahkemesi’nde muhafazakarlar çoğunluğu ele geçirecek. Böylece Trump’ın sürekli dile getirdiği seçim kuralları hakkındaki yeni düzenlemelerin seçim öncesinde yapılabilmesinin önü açılmış olacak. Geçtiğimiz hafta Adalet Komisyonu’nda görev yapan Senatörler, Barrett’e yazılı sorular yöneltti. Barrett’e sorulan sorular arasında öne çıkan konu, Anayasa Mahkemesi’nde göreve başladıktan sonra Kasım seçimlerine ilişkin bir dava mahkemenin önüne geldiğinde Barrett’ın davadan çekilip çekilmeyeceğine ilişkindi. Barrett, bu soruya yönelik verdiği cevapta söz konusu bir davadan çekilmeyeceğini ifade etti. Barrett, seçimden yaklaşık on gün önce göreve başlayabilir ve seçimle ilgili bir kararın verilmesinde önemli rol oynayabilir.

Demokratlar Barrett’ın atanarak Anayasa Mahkemesi’nde muhafazakarların çoğunluğu oluşturacak olmasına tepkili. Fakat Demokratlar, Senato’da yeterli çoğunluğa sahip olmadığından Barrett’ın göreve başlamasını durduramayacak. Nitekim Senato’da en kıdemli ikinci Demokrat olan Senatör Dick Durbin, yaptığı açıklamada Barrett’in onay sürecini uzatabileceklerini söylese de uzatılan sürecin istedikleri gibi sonlanmayacağını itiraf etti. Demokratlar Anayasa Mahkemesi’ne hakim atanmasını hesaplaşma olarak görüyor. Senato Azınlık Lideri Senatör Chuck Schumer, “eğer Cumhuriyetçiler Barrett’in seçimden önce göreve başlamasını onaylarsa, önümüzdeki sene her şey gerçekleşebilir” ifadesini kullanarak ileride Demokratların Senato’da üstünlüğü sağladığı takdirde Anayasa Mahkemesi’nin yapısını değiştirecek düzenlemelerin getirileceği sinyalini verdi. 

Obama döneminde kabul edilen sağlık reformuna ilişkin dava Anayasa Mahkemesi’ne taşınmıştı. Cumhuriyetçi eyalet savcıları ve Trump yönetimi tarafından açılan davada Anayasa Mahkemesi, sağlık reformunun anayasaya uygun olup olmadığına ilişkin karar verecek. Mahkeme, söz konusu dava ile ilgili seçimden hemen sonra bir duruşma düzenleyecek. Barrett, Kongre’den onay aldığı takdirde 10 Kasım 2020 tarihinde yapılacak bu duruşmada hakim olarak görev yapacak ve dokuz mahkeme üyesinin altısı muhafazakar hakimlerden oluşacak. Demokratlar, Obama döneminde kabul edilen sağlık reformunun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesinden endişeli. Nitekim Barrett, Obama’nın sağlık reformuna ilişkin görüşlerini daha önceden paylaşmıştı. Notre Dame Üniversitesi profesörü olarak görev yaptığı dönemde Barrett, 2017 yılında kaleme aldığı bir makalede Anayasa Mahkemesi Başkanı John Roberts’ın 2012 yılında Obama’nın sağlık reformunu onaylayan kararını eleştirmişti. Barrett, Obama’nın sağlık reformunun anayasaya aykırı olduğu yönünde oy kullanan eski Anayasa Mahkemesi hakimi Antonin Scalia’nın izinden gideceğini vurgulamıştı.

Biden ve diğer Demokrat senatörler, sağlık reformunun iptali sonucunda birçok vatandaşın sağlık sigortasının elinden alınacağını vurguluyor. Trump da Twitter’dan gönderdiği mesajda Obama’nın sağlık reformunun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edileceğinden bahsetti. Trump, Anayasa Mahkemesi’nin sağlık reformunu iptal ettiği takdirde “daha iyi” ve “daha az masraflı” bir sağlık reformunun kabul edileceğini vaat etmeye devam etti ancak somut bir plan hala ortada yok.. Demokratlar bu konudaki endişelerini defalarca dile getirse de bazı hukukçular, Anayasa Mahkemesi hakimlerinin mahkeme içtihadına göre karar vereceğini ve mahkeme içtihadının Obama döneminde kabul edilen sağlık reformunun iptalini gerektirmeyeceğini ileri sürüyor.