ABD ve AB Gümrük Vergileri Konusunda Anlaştı

Başkan Trump’ın gümrük tarifeleri hamlesi ile uluslararası ticarette yaşanan gerginlik yapılan anlaşmalarla yumuşamaya başladı. Geçen hafta Japonya, Vietnam ve Filipinler gibi Asya ülkeleriyle imzalanan anlaşmaların ardından son olarak Avrupa Birliği ile de anlaşma sağlandığı belirtildi. Başkan Donald Trump ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, iki büyük ekonomi arasındaki ticari ilişkileri yeniden şekillendiren bir gümrük tarifesi anlaşmasına vardıklarını duyurdu. Anlaşma, olası bir transatlantik ticaret savaşını önlerken her iki taraf için de önemli ekonomik ve jeopolitik sonuçlar doğuruyor.

Anlaşma ile Trump yönetiminin daha önce 1 Ağustos itibariyle AB ithalatına uygulamayı planladığı %30’luk gümrük tarifesini %15’e düşüreceği belirtildi. Karar, AB’nin ABD’ye ihracat yapan sektörleri için ciddi bir rahatlama sağlarken AB’nin de karşılık olarak ABD’den ithal edilen otomobiller üzerindeki tarifeleri %10’dan %2,5’e indirmeyi kabul ettiği kaydedildi. Ayrıca, AB’nin önümüzdeki üç yıl içinde ABD’den 750 milyar dolar değerinde enerji ürünü alması ve ABD’ye 600 milyar dolarlık ek yatırım yapması kararlaştırıldı.

Taraflar, uçak ve uçak parçaları, bazı kimyasallar, jenerik ilaçlar, yarı iletken ekipmanları ve belirli tarım ürünleri gibi mallarda tarifeleri sıfırlarken çelik ve alüminyum gibi sektörlerde %50’lik tarifeler değişmeden kaldı. Bu durum özellikle bazı Avrupa ülkeleri için önemli bir yük oluşturmaya devam ediyor. Anlaşma ayrıca tarife dışı engellerin azaltılması ve dijital ticaret bariyerlerinin kaldırılmasına yönelik taahhütler de içeriyor. AB ağ kullanım ücretlerinin uygulanmayacağını açıklarken iki taraf elektronik iletilerde gümrük vergilerini sıfırlamayı kabul etti. Bu adımların, teknoloji ve dijital hizmetler sektörlerinde iş birliğini güçlendirmesi bekleniyor.

Anlaşma ile ABD’li üreticilerin Avrupa pazarına daha kolay erişim elde edeceği belirtiliyor. Özellikle tarım ürünleri ve endüstriyel mallarda tarifelerin kaldırılması, ABD’nin AB ile olan 235 milyar dolarlık mal ticaret açığını azaltma potansiyeli taşıyor. AB’nin ABD’den yapacağı büyük enerji alımının da Amerikan enerji sektörünü güçlendirmesi bekleniyor. Ayrıca, AB’nin ABD’den askeri ekipman alımı ile Amerikan savunma sanayinin destekleneceği kaydediliyor.

Anlaşma hem ABD’de hem de Avrupa Birliği’nde yoğun tartışmalara yol açtı. Özellikle Fransa ve İtalya, anlaşmayı “asimetrik” olarak nitelendirerek, AB’nin Washington’a karşı fazla taviz verdiğini ileri sürüyor. Anlaşma sonucunda, AB’den ABD’ye ihraç edilen malların yaklaşık %70’i artık %15 oranındaki yeni tarifelere tabi olacak. Bu, önceki dönemde uygulanan tek haneli düşük tarifelerle kıyaslandığında ciddi bir artış anlamına geliyor ve özellikle sanayi ve tarım sektörlerinde rekabet baskısını artırıyor. 

Fransa ve İtalya’daki yetkililer, Avrupa’nın müzakerelerde yeterince kararlı bir tutum sergilemediğini ve Trump’ın yoğun baskısına boyun eğdiğini savunuyor. Bu durum, AB’nin stratejik özerkliği ve iç dayanışması hakkında da soru işaretleri yaratıyor. Kamuoyunda görüşler bölünmüş durumda: bazı çevreler anlaşmayı AB’nin çıkarlarına aykırı ve dengesiz olarak değerlendirirken diğerleri olası bir transatlantik ticaret savaşının önlenmesini ve ekonomik belirsizliğin şimdilik yatışmasını önemli bir kazanım olarak görüyor.

Trump’ın Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası’na (IEEPA) dayandırarak belirlediği yeni tarife programını Kongre onayı olmadan uygulaması ülke içinde sert bir muhalefetle karşılaşmış durumda. Trump, bu yasayı kullanarak Avrupa Birliği ve Çin gibi ticaret ortaklarına yönelik tarifeleri %15 ila %30 oranında artırma yetkisini kendinde görüyor; ancak bu adım Kongre’nin ticaret politikası üzerindeki anayasal yetkisini baypas ettiği gerekçesiyle eleştiriliyor.

Hukukçular ve bazı Kongre üyeleri, IEEPA’nın ulusal acil durumlar için tasarlandığını ve ticaret politikalarında bu şekilde kullanılmasının yasal sınırları zorladığını savunuyor. Özellikle Demokrat senatörler ve bazı Cumhuriyetçiler, tarifelerin enflasyon artışı ve tüketici fiyatlarındaki yükseliş gibi ekonomik etkilerinin Kongre denetimi olmaksızın uygulanmasının tehlikeli bir emsal oluşturabileceğini belirtiyor. Şu anda, bu konuda açılmış davalar federal mahkemelerde görülürken, Yüksek Mahkeme’nin konuya müdahil olabileceği öngörülüyor, bu da tarifelerin geleceğini belirsiz kılıyor.

Trump yönetiminin Avrupa Birliği ile yaptığı gümrük tarifesi anlaşması, AB’yi ABD ile daha sıkı bir ekonomik iş birliğine iterek Çin ve diğer küresel rakiplere karşı stratejik bir avantaj sağlamayı hedefliyor. Anlaşma kapsamında AB’nin ABD’ye 600 milyar dolarlık yatırım yapmayı ve 750 milyar dolar değerinde enerji ürünleri satın almayı taahhüt etmesi, ABD’nin küresel enerji ve savunma pazarlarındaki etkisini artıracak. Ancak bu durum, Avrupa’nın ekonomik olarak ABD’ye daha fazla bağımlı hale gelme riskini de beraberinde getiriyor.  

Amerikan medyasında yer alan bazı değerlendirmelere göre Başkan Trump “Önce Amerika” anlayışı çerçevesinde uygulamaya koyduğu gümrük vergisi hamlesinden karlı çıkmış gibi görünüyor. Ancak Trump’ın sık sık önceki anlaşmaları iptal etmesi, yeni imzalanan anlaşmaların güvenilirliğini sorgulatıyor. Ayrıca, tarifelerin fiyatları yükseltmesi ve ekonomiyi yavaşlatmasının kamu desteğini zayıflatabileceği vurgulanıyor. Mahkemelerdeki anayasal itirazlar da Trump’ın planlarına engel çıkarıyor. Eleştiriler Trump’ın diplomatik yöntemlerinin geleneksel müttefiklerle ilişkileri yıpratacağına odaklanıyor ancak Rusya ve Çin’in agresif politikaları da ABD’nin müttefiklerini şimdilik yakın tutuyor. 

Trump yönetiminin Avrupa Birliği ile yaptığı bu anlaşma, kısa vadede hem ekonomik hem de jeopolitik açıdan ABD için önemli kazanımlar sağlamış görünüyor. ABD, enerji, savunma ve tarım sektörlerinde daha geniş bir pazar elde ederken, AB tarafı olası bir ticaret savaşının önüne geçmiş oldu. Ancak, tarifelerin uzun vadeli etkileri, Trump’ın önceki anlaşmaları kolayca iptal etmesi ve Kongre’nin devre dışı bırakılmasına yönelik hukuki tartışmalar, bu kazanımların kalıcılığı konusunda soru işaretleri yaratıyor. Avrupa’nın ABD’ye artan ekonomik bağımlılığı ve iç bölünmeler de anlaşmanın stratejik sonuçlarını daha karmaşık hale getiriyor. Bu nedenle, mevcut tablo Trump için kısa vadeli bir zafer olsa da uzun vadede hem transatlantik ilişkilerin hem de küresel ticaret düzeninin nasıl şekilleneceği belirsizliğini koruyor.