Süperiletken Teknolojisinde Devrim İddiaları Borsayı Karıştırdı

Süper iletken maddeler uzun yıllardır bilim insanlarının üzerine çalıştığı bir konu. Uzun yıllardır pek de bir gelişme kaydedilmeyen bu alan, geçtiğimiz hafta hem bilim hem de finans dünyasında deprem etkisi yarattı. Mevcut süper iletkenler ancak sıfırın çok altında derecelerde ve basıncın manipüle edilmesiyle oluşturulabiliyor. Bu yüzden oldukça maliyetli ve laboratuvarlar dışında kullanılamıyor. Ancak bu maddenin görece pratik olarak kullanılıp ticarileşmesi durumunda enerjiden bilgisayarlara, ulaşımdan iletişime birçok alanda devrim bekleyebiliriz. Bu yüzden Temmuz ayının sonlarında Koreli bir grubun oda sıcaklığında ve normal basınçta süper iletkenlik özelliği gösteren LK-99 maddesine dair makale yazmaları deprem etkisi yarattı. Bilim insanları sonuçların doğruluğunu test etmeye koyulurken yatırımcılar da pozisyon alma telaşına düştü. Neticede süper iletkenlik ve özellikle LK-99 ile ilgili gelişmeler, ABD gibi birçok ülkede birçok şirketin hisse senedi fiyatlarında dalgalanmalara neden oldu.

Süperiletkenlik, bir materyalin tamamen dirençsiz elektrik akımı taşıyabilmesine deniyor. Bu, materyalin sıfır elektriksel dirence sahip olduğu anlamına geliyor; yani elektrik akımının hiçbir enerji kaybı olmadan süper iletken içinden akabilmesi. Süperiletkenlik, enerji iletimi ve depolama, manyetik rezonans görüntüleme (MRI), parçacık hızlandırıcılar ve diğer birçok uygulamada önemli bir rol oynuyor. Ancak, bugünkü teknolojide, çoğu süper iletkenin kullanımı, kritik sıcaklığın genellikle mutlak sıfırın (yaklaşık -273 Celsius) biraz üzerinde olması ve bu nedenle uygulamaların soğutma gerektirmesi nedeniyle sınırlıdır. Bu sebepten oda sıcaklığında süperiletkenlik gösteren bir malzeme bulma arayışı, süper iletkenlik alanındaki önemli bir araştırma konusu.

Koreli araştırmacılar, oda sıcaklığında ve atmosfer basıncında süper iletken özelliği gösteren bir madde bulduklarını iddia ediyorlar. Araştırmacılar LK-99 malzemesi üzerinde çalışmalarını arXiv (henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş bilimsel makalelerin yayınlandığı bir ön-yayın deposu) üzerinden paylaştılar. Ekip süper iletkenliğini kanıtlamak için malzemenin bir manyetik üzerinde yüzdüğünü gösteren bir video da paylaştı. Bu, süper iletken malzemelerin ana özelliklerinden biri olarak kabul ediliyor, çünkü Meissner etkisi olarak bilinen bu özellik süper iletken bir malzemenin manyetik alana maruz kaldığında, manyetik alanı dışarı itmesi ve dolayısıyla havalanabilmesini işaret ediyor. Yani malzeme biliminde bir “kutsal kase” olarak kabul edilen odada sıcaklığında süperiletkenlik özelliğini taşıyan bir malzemeyi bulma yolunda önemli bir ilerleme kaydedilmiş olabilir.

Bu durum, süperiletkenlik ile ilgisi olduğu düşünülen bir dizi şirketin hisse senedi fiyatlarında sert dalgalanmalara neden oldu. Bunun ABD’deki yansıması olarak yüksek sıcaklıkta süper iletken kablolar konusunda uzmanlaşmış olan American Superconductor şirketinin hisseleri, Salı günü yaklaşık yüzde 60 artış gösterdi ancak bu kazanımlar takip eden günlerde tersine döndü. Dünyada ise Güney Koreli şirket Sunam, süper iletkenlerde kullanılan yüksek sıcaklıkta kablo ve elektromıknatısları üretiyor. Sunam’ın hisseleri, üç gün boyunca günlük ortalama yüzde 30 artış yaşadı. Bu artışlar sonrasında, bir uyarıyı takiben Sunam hisselerinin işlemi bir günlüğüne durduruldu. Aynı şekilde, nükleer füzyon ve parçacık hızlandırıcı teknolojileriyle ilgilenen başka bir Güney Koreli şirket olan Mobiis, hisse fiyatının hafta boyunca yüzde 19 artmasının ardından Cuma gününe gelindiğinde fiyatın yaklaşık yüzde 28 düştüğü görüldü.

Buna karşılık, süper iletkenlerle doğrudan ilgisi olmayan Shinsung Delta Tech, hisse fiyatında büyük bir artış yaşadı. Bu artış, Shinsung’un süper iletken teknolojilere yatırım yapan bir risk sermayesi firmasında hissesi olmasından kaynaklandı. LK-99 hakkındaki video viral olduktan sonra, Çin’deki bir dizi şirket de hisse senedi fiyatlarında bir artış ve ardından düşüş yaşadı. Örneğin, Shanghai borsasında işlem gören Benefo şirketi, hisse senedi fiyatının son günlerde yüzde 34 artmasının ardından, şu anda oda sıcaklığındaki süperiletkenlikle ilgili bir çalışmalarının olmadığını açıkladı. Shenzhen borsasında işlem gören TICW’nin hisse senedi fiyatı da bu hafta yaklaşık yüzde 70 artış gösterdi ancak şirket, oda sıcaklığındaki süperiletkenlikle bir ilgileri olmadığını belirtti.

Bilim camiası, genellikle yeni bir süperiletkenlik iddiası karşısında dikkatli ve şüpheci bir duruş sergiler. Bunda geçmişteki başarısız süper iletkenlik denemelerinin ve sonuçların henüz doğrulanmamış olmasının rolü var. Örneğin, Rochester Üniversitesi’nden Ranga Dias liderliğindeki bir ekip süper iletkenlikte büyük bir ilerleme olduğunu iddia etmişti. Ancak, bu iddia oldukça fazla eleştiri aldı ve makalenin yayınlandığı Nature dergisi bu çalışmayı geri çekti.

LK-99 hakkındaki iddialar konusunda da benzer bir durum söz konusu olabilir. Koreli grup, LK-99’un oda sıcaklığında süperiletken olduğunu iddia etse de, diğer araştırmacılar bu bulguları tamamen doğrulayamadılar. Buna rağmen, Çin’in Southeast Üniversitesi’nden bir grup bilim adamı, LK-99’u sıfırdan üretmeyi başardı ve süper iletkenliğin bir alameti farikası olan sıfır elektrik direncini gözlemledi. Ancak, bu başarıyı orijinal araştırma makalesinde iddia edildiği gibi rahat bir oda sıcaklığında değil, daha düşük bir sıcaklıkta elde ettiler.

Bu durum, LK-99’un oda sıcaklığında süperiletken olma iddiasının tamamen doğru olmadığını gösteriyor. Ancak, bu, LK-99’un süper iletken olduğu ve bu özelliğin belirli koşullar altında gözlendiği gerçeğini değiştirmez. Bu nedenle, Koreli grubun iddiası tam olarak doğrulanmamış olsa da, LK-99 üzerindeki çalışmaların potansiyel olarak hala değerli ve devrim niteliğinde olduğu söylenebilir.