Afganistan’daki Yeni Taliban Hükümetine Tepkiler

Askeri güçlerini Afganistan’dan geri çekerek 20 yıldır devam eden savaşı sona erdiren Biden yönetimi, ülkedeki Amerikan vatandaşlarını çıkarma çabalarına devam ederken yeni Taliban hükümetinin kompozisyonunu kapsayıcı olmadığı gerekçesiyle eleştirdi. Amerikan askerlerinin Afganistan’ı terk etmesinin ardından kontrolü ele geçiren Taliban yönetiminin ülkedeki yabancıların Kabil’deki havalimanından düzenlenecek uçuşlarla Afganistan’dan ayrılmasına izin verme kararı alması uluslararası toplum nezdinde memnuniyetle karşılanırken Taliban’ın açıkladığı geçici hükümetüyelerinin tamamen kendi üyelerinden oluşması Washington yönetimini endişelendiriyor. Başkan Biden Afganistan’ın kontrolünü ele geçiren Taliban yönetimini tanıyıp tanımayacaklarıyla ilgili olarak yöneltilen bir soruya “henüz çok erken” yanıtını verdi. Konuyla ilgili Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da “Taliban’ı tanımak için acele edilmeyeceği, bunun Taliban’ın atacağı adımlara bağlı olduğu” belirtildi.

Taliban 7 Eylül tarihinde ilan ettiği Afganistan geçici hükümetinin başkanlığına Molla Hasan Akhund geldi. Örgütün kurucularından, siyasi büro başkanı Molla Abdulgani Baradar, başbakan yardımcısı olarak atandı. Açıklanan kabinede örgütün 1990’lardaki yönetiminde yer alan ve ABD güçlerine karşı savaşan isimler de bulunuyor. Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid, Kabil’de düzenlediği basın toplantısında geçici kabinenin ayrıntılarını paylaştı. Mücahid tüm atamaların vekaleten yapıldığını ve diğer çeşitli bakanlıkların başkanlarının yakında atanacağını söyledi. İçişleri Bakanlığı görevine, Washington tarafından “terörist” bir grup olarak sınıflandırılan Hakkani ağının kurucularından biri olan Siraceddin Hakkani’nin atanması da dikkat çekti. ABD’nin yaptırım listesinde yer alan Hakkani, intihar saldırılarına karışması ve El-Kaide ile bağları nedeniyle FBI’ın en çok arananlar listesindeki isimlerden biri. Başbakan olarak atanan Akhund ise BM’nin yaptırım listesinde. Taliban’ın kabinesinde ayrıca daha önce Guantanamo’da kalmış isimler de bulunuyor. 

Açıklanan hükümetin tamamen Taliban üyelerinden oluşturulması dolayısıyla kapsayıcı olmaması ve atanan bakanların tamamının erkeklerden oluşması da Amerikan basınında dikkat çeken noktalar arasında yer alıyor. Taliban’ın açıkladığı geçici hükümet, ABD yönetimi ve uluslararası toplum tarafından kaygı verici bulundu. ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “Açıklanan listedeki isimlerin tamamen Taliban üyelerinden ya da Taliban’ın yakın ortaklarından oluştuğunu ve hiçbir kadın içermediğini görüyoruz. Ayrıca bazı kişilerin bağlantıları ve geçmişlerinden kaygı duyuyoruz. Taliban’ın bunu geçici bir kabine olarak sunduğunu anlıyoruz. Bununla birlikte, Taliban’ı sözleriyle değil icraatlarıyla değerlendireceğiz” ifadelerini kullandı. ABD’nin yanı sıra Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’den de Taliban’a kapsayıcı olma sözünü yerine getirmediği gerekçesiyle tepki gösteren açıklamalar geldi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de Taliban’ın uluslararası meşruiyeti ya da desteği “hak etmesi gerektiğini” söyledi. ABD’nin Almanya’daki hava üssü Ramstein’ı ziyaret eden Blinken burada Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ile bir araya geldi. İki bakan görüşmenin ardından 22 ülkenin yanı sıra NATO, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler yetkililerinin katılımıyla bir video konferans düzenledi. Blinken toplantı sonrası yaptığı açıklamada Taliban’ın salı günü ilan ettiği yeni Afgan hükümetinin “kesinlikle kapsayıcılık testini geçemediğini ve son derece kaygı verici bir geçmişi olan kişileri içerdiğini” söyledi.

Avrupa Birliği de Taliban’ın kurduğu geçici hükümeti, ülkenin etnik ve dini farklılıklarını dikkate almadığı, “kapsayıcı ve temsil özelliği olmadığı” gerekçesiyle eleştirdi. AB Sözcüsü tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Taliban’ın kurulacak hükümetin kapsayıcı ve temsili olacağına dair son haftalarda verdiği sözlere rağmen, yeni hükümette bunu göremedik. Kurulan hükümet, görmeyi umut ettiğimizi gibi ülkenin zengin etnik ve dini çeşitliliğini yansıtacak şekilde kapsayıcı ve temsili değil” denildi. ABD’nin çekilmesiyle Afganistan üzerindeki etkisini arttıracağı düşünülen Pekin yönetimi ise ülkeye insani yardım yapacağı açıklamasında bulunarak Taliban’ı Afgan halkının taleplerine kulak vermeye ve terör örgütleriyle bağlarını kesmeye çağırdı. Afganistan’daki son duruma ilişkin açıklamalarda bulunan ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ise El-Kaide örgütünün Afganistan’da yeniden yapılanmasının mümkün olabileceğine dikkat çekti. Austin, El Kaide ve IŞİD benzeri örgütlerin yönetim boşluklarından yararlanmasının doğal olduğunu, ABD’nin bunun olması durumunda müdahale edeceğini bildirdi.