Trump, Iowa Ön Seçimlerini Büyük Farkla Kazandı

Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerine yönelik adayların belirlenme süreci olarak işleyen parti içi ön seçimler Iowa eyaletinde başladı. Cumhuriyetçi Parti’nin adayının belirleneceği ön seçimlerin düzenlendiği ilk eyalet olan Iowa’da eski Başkan Donald Trump, adaylık tartışmalarının gölgesinde büyük bir farkla seçimin galibi oldu. Trump, Iowa’da diğer adayların toplamından daha fazla oy alarak büyük bir başarı gösterdi. Florida Valisi Ron DeSantis, seçimleri ikinci sırada tamamlarken, eski South Carolina Valisi ve Birleşmiş Milletler Temsilcisi Nikki Haley az bir farkla üçüncü oldu. Trumpçı retoriğiyle öne çıkan diğer aday Vivek Ramaswamy ise, %7 civarında bir oyla dördüncü olduktan sonra başkanlık kampanyasını sona erdirdiğini ve Trump’a desteğini açıkladı. Seçim sonuçları, eski Başkan Trump’ın parti içerisindeki popülerliğinin devam ettiğini ve anket tahminlerinin doğruluğunu ortaya koydu.

15 Ocak Pazartesi günü gerçekleştirilen seçimlerde, Trump oyların yüzde 51’ini alarak 20 delege kazandı. Florida Valisi Ron DeSantis yüzde 21 oy oranı ile 9 delege, Nikki Haley ise yüzde 19 oy oranı ile 8 delege kazandı. Ramaswamy, oyların yüzde 7.7’sini alarak 3 delege kazandı. Cumhuriyetçi Parti’nin Temmuz ayında gerçekleştirilecek parti kongresine toplam 2400 delege katılacak. Adayın belirlenme sürecinde en az 1215 delegenin desteğini kazanan kişi, Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayı olacak. Iowa eyaleti toplam 40 delegeye sahipken, mevcut durumda 20 delege Trump’ı desteklemek için seçildi. Ramaswamy’nin Iowa’da kazandığı 3 delegenin de Trump’ı destekleyeceği öngörülüyor. Ramaswamy’ye destek veren seçmenlerin diğer eyaletlerde Trump’a verecekleri muhtemel desteğin başkanlık yarışında kritik bir öneme sahip olması bekleniyor.

Bu sonuçlar bir sürpriz olarak görülmedi ancak Iowa’da Cumhuriyetçilerin düzenledikleri ön seçimlerin tarihinde ilk defa bir aday rakiplerine bu kadar büyük bir fark atarak tarihe geçti. 2016 yılı Iowa ön seçimlerinde, Trump rakibi Ted Cruz’un yaklaşık 3 puan gerisinde, %24.3 oranıyla ikinci sırada yer almıştı. Bu kez, Trump Iowa’daki 99 seçim bölgesinin 98’ini kazanarak büyük destek aldı. Trump, Evanjelistlerin ve daha düşük eğitimli seçmenlerin yoğun olduğu bölgelerde ise ezici bir çoğunlukla öne çıktı. 

Iowa’da bu yılki seçimlerde 2016 yılına kıyasla katılımın düşük olduğu gözlemlendi. 2016 seçimlerinde yaklaşık 187 bin Cumhuriyetçi oy kullanırken bu sayı eyaletteki Cumhuriyetçi seçmenin yaklaşık yüzde 29’una tekabul ediyordu. Pazartesi gerçekleştirilen seçimlerde ise katılım yüzde 15 seviyelerinde kalırken, yaklaşık 108 bin Cumhuriyetçi seçmenin sandığa gittiği belirtildi. Seçimlere katılımın rekor düzeyde düşmesinin nedenleri arasında eyaletin tarihindeki en soğuk kış aylarından birini geçirmesi ve Trump’ın zaferinin beklenmesi gibi etkenlerin yer aldığı ifade edildi.

İkincilik yarışının sonuçları da Trump için olumlu etkiler ortaya çıkardı. Nikki Haley’nin son dönemdeki yükselişiyle DeSantis’in önüne geçtiği ve Trump’a rakip olabileceği belirtilmişti.  Gelecek hafta New Hemisphere eyaletinde gerçekleştirilecek ön seçimlerde şansı fazla olan Haley, Iowa ön seçimlerinde DeSantis’i geçebilseydi önemli bir ivme yakalayabilirdi. DeSantis’in Haley’yi az bir farkla geçmesi, Trump için bundan sonraki seçimlerde de avantaj sağlamış oldu. 

Iowa ön seçimlerinin en büyük kaybedeni DeSantis oldu. Eyaletteki 99 seçim bölgesini bizzat ziyaret eden DeSantis, Iowa Valisi Reynolds ile birlikte Evanjelik lider Bob Vander Plaats’ın desteğini de almıştı. Tüm çalışmalarına rağmen, Trump’tan tarihi bir fark yerken Haley ile arasındaki farkın çok az olması, DeSantis’in bundan sonraki süreçte oy oranını ciddi bir şekilde etkileyebilir. Cumhuriyetçi Parti’nin önümüzdeki iki ön seçimin yapılacağı New Hampshire ve Nevada eyaletlerinde de DeSantis’in diğer adaylara göre zayıf bir performans göstermesi, onun için zor bir sürecin başlangıcı olabilir. 

Iowa seçimlerinde adayların kampanya harcamaları da eleştirildi. Üçüncü sırada tamamlayan Haley, bu eyalette kampanyası için 37 milyon dolar harcarken, ikinci olan DeSantis ise 30 milyon dolar harcadı. Seçimlerin galibi Trump, eyalet seçimleri için yaklaşık 18 milyon dolar harcarken toplamda Cumhuriyetçi adayların 124 milyon dolara yakın harcama yaptıkları kaydedildi.

Iowa seçimleri Trump’ın kampanyasına büyük bir güç vermiş olsa da, 2024 başkanlık seçimleri bağlamında tek başına belirleyici olmayacak. Iowa’nın Cumhuriyetçi Parti içindeki aday belirleme sürecindeki tarihsel etkisi güçlü değil; 1980 yılından bu yana gerçekleşen 7 ön seçimden sadece 2’sinin kazananı nihai olarak partinin adayı oldu. 2016 yılında Iowa ön seçimlerinde Ted Cruz’a karşı kaybeden Trump da, diğer eyaletlerdeki başarılarıyla partisinin başkan adayı olmayı başarmıştı. Dolayısıyla henüz sonuçlar hakkında kesin yargıya varmak için erken olsa da, aradaki fark ve anketlerin doğruluğunun test edilmesi, Trump’ın adaylığa ve muhtemel başkanlığa doğru adım adım ilerlediğine işaret ediyor. 

Trump’ın Iowa zaferinde rakip adayların seçimlerin son gününe kadar birbirlerine yönelik eleştirileriyle Trump için avantajlı bir ortam oluşturmasının etkili olduğuna dair analizler dikkat çekiyor. Trump’ın hakkında çeşitli iddialardan devam eden 91 davaya rağmen seçimleri kazanması, hukuki süreçlerin seçmenlerde beklenilen etkiyi oluşturmadığına kanıt olarak gösterildi. Hakkında açılan davalardan sonra anketlerde oy oranı tırmanışa geçen Trump için Iowa ön seçimleri bu bağlamda önemli bir gösterge oldu. Trump’ın elde ettiği zafer sonrası Cumhuriyetçi Parti’nin daha ılımlı bir adaya yönelmesi noktasında başarısız bir sonuç elde ettiğini belirten analizler de kaleme alındı. 

Trump, Iowa’daki ön seçimlerin ardından rakiplerinin iyi iş çıkardığını belirterek kapsayıcı bir dil kullanırken Başkan Biden’ı ABD tarihindeki en kötü başkan olarak nitelendirdi. Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson dahil birçok Cumhuriyetçi, Trump’ı kazandığı zaferden ötürü tebrik etti. Ron DeSantis, seçim sonuçlarının ardından Cumhuriyetçi seçmeni, Trump’ı aday göstermeleri durumunda 2024 seçimlerini kaybedecekleri konusunda uyardı. Nikki Haley ise seçim sonuçlarını değerlendirirken, ileriye yönelik bir ivme yakaladığını ve önümüzdeki haftalarda New Hampshire ve South Carolina’da gerçekleştirilecek ön seçimlerle yarışın kendisi ve Trump arasında geçecek iki kişilik bir mücadeleye dönüşeceğini iddia etti. 

Demokrat Parti’nin üst düzey yetkililerinden Trump’ın Iowa zaferiyle ilgili herhangi bir açıklama gelmezken, Demokratların Trump’ı 2024 başkanlık seçimlerinde tekrar rakip olarak görmeyi istediklerini belirten analizler öne çıkıyor. Trump ile Biden arasında geçmesi muhtemel seçimlerde, Demokratlar seçmenlerin “demokrasi ve diktatörlük” arasında seçim yapacaklarını belirterek zafere ulaşmayı hedefliyor. Demokratların ve Cumhuriyetçi rakiplerinin tüm çabalarına rağmen, anketler Trump’ın seçmen nezdinde desteğinin arttığını gösteriyor.