Trump Şara’yı Washington’da Ağırladı: Türkiye Masada

Başkan Trump, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’yı Beyaz Saray’da ağırladı. Oval Ofis’te basına kapalı olarak gerçekleştirilen görüşme yaklaşık iki saat sürdü. İki lider, Suriye’nin IŞİD’e Karşı Küresel Koalisyon’a katılımı, Sezar Yasası yaptırımları, ekonomik yeniden yapılandırma, İsrail’le olası normalleşme adımları ve İran etkisinin sınırlandırılması gibi kritik başlıkları ele aldı. Trump, Şara’yı “güvenilir bir lider” olarak tanımlayarak destek sözü verdi. Görüşme sonrasında süreç üçlü bir formata taşınırken Türkiye’yi temsilen Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Beyaz Saray’da oluşturulan genişletilmiş çalışma oturumuna dahil katıldı.

Trump-Şara görüşmesi, 1946’dan bu yana ilk kez bir Suriye liderinin Beyaz Saray’da ağırlanmasıyla tarihi bir nitelik kazandı. İki ülke arasında 80 yıllık süreçte yapılan en yüksek profilli temas olan buluşma ABD’nin Suriye politikasında radikal bir dönüşüme işaret ediyor. Aralık 2024’te Esad rejiminin çöküşünün ardından iktidara gelen Şara’nın güven veren politikalar izlemesi Washington’da “kontrollü normalleşme” fikrini öne çıkarmıştı. Şara’nın BM Genel Kurulu’nda Trump’la görüşmesiyle başlayan süreç, Beyaz Saray’da verilen görüntüyle uluslararası alanda siyasi meşruiyetini güçlendiren bir aşamaya ulaştı.

Görüşmede üç kritik başlık öne çıktı: IŞİD’le mücadele, yaptırımların gevşetilmesi ve savaş sonrası ekonomik yeniden yapılanma. Washington, Şara yönetiminin IŞİD’e karşı küresel koalisyona katılmasını hem güvenlik mimarisinin korunması hem de kuzeydoğudaki tutuklu kamplarının sorumluluğunun devri açısından stratejik bir kazanım olarak görüyor. Bu güvenlik iş birliğinin tamamlayıcı unsuru ise Sezar yaptırımlarının 180 günlüğüne askıya alınması oldu. Bu hamle ile Suriye’nin daha rahat dış yatırım çekebilmesi hedeflendi. Üçüncü başlık olan yeniden inşa süreci ise hem Şam’ın iç politikada elini güçlendirme hem de ülkenin ekonomik çöküşünü tersine çevirme açısından önemliydi.

Sezar yaptırımlarının askıya alınması Suriye’nin savaş sonrası toparlanmasında hem ekonomik hem de siyasi açıdan kritik önem taşıyor. 2019’da yürürlüğe giren Sezar Yasası, Suriye rejimiyle enerji, inşaat, altyapı ve finans alanlarında iş yapan tüm yabancı aktörlere ağır yaptırımlar öngörüyordu ve bu düzenleme savaş boyunca ülkenin dış yatırımdan tamamen izole edilmesine yol açmıştı. Trump’ın kararı hem Körfez ülkelerinin finansman girişlerini hem de Türk, Avrupalı ve Amerikan şirketlerinin yeniden inşa sürecine katılımını mümkün kılıyor. Ayrıca bu adım, Washington’ın Şara yönetimini İran ve Rusya’dan uzaklaştırma stratejisinin ekonomik ayağını oluşturuyor.

Görüşmede İran’ın bölgesel nüfuzunun zayıflatılması ve İsrail’in güvenliğinin tahkim edilmesi gibi ABD’nin Ortadoğu stratejisinin merkezinde yer alan iki kritik konu da ele alındı. Esad döneminde İran Devrim Muhafızları ve Hizbullah, Suriye’de yaygın bir askeri-lojistik ağ kurmuştu. Şara yönetimi ise hem iç meşruiyet arayışı hem de yaptırımların kaldırılması amacıyla İran’la arasına mesafe koyma sinyalleri veriyor. Suriye’nin güneyinde silahsızlandırılmış bölgeler kurulması ve İsrail sınırında yeni güvenlik düzenlemeleri gündeme getirildi. Washington ayrıca, Şam’ın İran bağlantılı milislerin silah transfer hatlarını kapatmasını teşvik ediyor. Bu süreç başarıya ulaşırsa, Suriye’nin orta vadede İbrahim Mutabakatları çerçevesine dâhil edilmesi olasılığı bile tartışılıyor.  

Görüşme, Washington’ın Suriye politikasında uzun yıllardır hâkim olan “rejim değişikliği ve izolasyon” hattından “koşullu normalleşme” çizgisine geçiş yaptığını açık biçimde ortaya koymuş oldu. Trump yönetimi, Esad sonrası oluşan güç boşluğunun İran veya Rusya tarafından doldurulmasına izin vermeme motivasyonuyla hareket ederken, Şara yönetimini sistem içine çekmeyi bölgesel istikrar açısından zorunlu bir adım olarak görüyor. Şara’nın IŞİD karşıtı koalisyona resmen katılmayı kabul etmesi, ABD’nin sahadaki en kritik güvenlik önceliği olan terörle mücadelede yeni bir sayfa açarken SDG’nin Suriye ordusuna entegrasyonu yönündeki taahhüdü ise Washington’ın kuzeydoğu Suriye’de uzun süredir kurmaya çalıştığı güvenlik mimarisinin sürdürülebilirliğini garanti altına almayı hedefliyor.

Öte yandan, görüşmelere Türkiye’nin de katılması, Washington’ın Ankara’yı yeni dönemin vazgeçilmez aktörü olarak gördüğünü teyit ediyor. Trump’ın BM’deki Filistin görüşmeleri ve Gazze ateşkesi sürecinde Erdoğan’ın tavsiyelerine sıkça başvurması, ABD’nin bölgede Türkiye’ye duyduğu ihtiyacın açık bir göstergesiydi. Suriye bağlamında ise Türkiye, SDG’nin entegrasyonu, kuzeyde istikrarın sağlanması ve İsrail’le olası güvenlik düzenlemelerinin uygulanabilirliği gibi üç kritik başlıkta kilit konumda bulunuyor. Ankara’nın Suriye’nin toprak bütünlüğünü önceleyen yaklaşımı, Washington tarafından Şara yönetiminin devamı için zorunlu bir çerçeve olarak değerlendiriliyor. Trump’ın ilk döneminde tam çekilme planını engelleyen güvenlik baskılarının yerini, ikinci dönemde “Türkiye ile koordineli yeniden yapılanma” stratejisinin aldığı görülüyor.  

Şara, Fox News’a verdiği mülakatta özellikle yaptırımlar, İsrail’le olası görüşmeler ve Suriye’nin gelecekteki jeopolitik konumu üzerine kritik mesajlar verdi. Sezar yaptırımlarının kaldırılmasının ülkesinin yeniden inşası için hayati olduğunu vurgulayan Şara, ABD Kongresi’nin bu konuda ikna edilmesi gerektiğini belirtti. İsrail’le doğrudan müzakere yürütmeyeceğini söylemesine rağmen, Trump’ın girişimleriyle bu dosyada ilerleme sağlanabileceğini ifade ederek kapıyı aralık bıraktı. Golan Tepeleri’nin hâlen işgal altında olduğuna dikkat çeken Şara, olası bir güvenlik anlaşmasının ancak Suriye’nin egemenliğini koruyacak bir çerçevede değerlendirilebileceğini vurguladı. Ayrıca İran etkisinin azaltılması ve ülkenin toprak bütünlüğünün korunması konularında ABD’yle çalışmaya hazır olduğu sinyalini vererek uluslararası kamuoyuna “pragmatik bir lider” profili sundu.

Trump-Şara buluşması, Suriye’nin uluslararası sisteme dönüşünde en kritik eşiklerden biri olarak öne çıktı. Washington, Şara yönetimini koşullu bir ortaklığa çekerek hem İran ve Rusya’nın nüfuzunu sınırlamayı hem de savaş sonrası düzeni daha öngörülebilir bir zeminde şekillendirmeyi hedefliyor. Türkiye’nin sürece aktif katılımı ise yeni Suriye politikasının sürdürülebilirliğini artıran en önemli unsur olarak dikkat çekiyor. Yaptırım gevşetmeleri, koalisyon iş birliği ve bölgesel güvenlik düzenlemeleri şimdilik umut verici bir çerçeve sunsa da tüm bu adımların kalıcı hale gelmesi, Şam’ın sahadaki taahhütlerini ne ölçüde yerine getireceğine ve Kongre’nin tutumuna bağlı olacak gibi görünüyor.