Amerikalılar Yaza Yüksek Benzin Fiyatlarıyla Giriyor

Artan fiyatlar, düşen onay oranları ve derin bir seçmen memnuniyetsizliği ile karşı karşıya olan Beyaz Saray sonbahardaki ara seçimlerden önce halka ekonomiye odaklandıklarının sinyalini verme gayretinde. Biden’ın kısa vadede fiyatları düşürmek için atabileceği somut adımların oldukça sınırlı olduğu belirtiliyor. Hafta başında Oval Ofis’te konuşan Biden, Merkez Bankası Başkanı ve Hazine Bakanı ile enflasyonu ele alan bir görüşme gerçekleştirdi. Ulusal Ekonomi Konseyi direktörü Brian Deese CNN’de yaptığı bir konuşmada, “Bu görüşme, Başkan’ın enflasyonla mücadeleyi en önemli ekonomik önceliği haline getirdiği gerçeğini yansıtıyor” dedi. 

Hazine Bakanı Janet Yellen’in Salı günü CNN’e verdiği röportajda geçen yıl enflasyonun uzun vadeli bir tehdit olmadığına inanmakla yanlış yaptıklarını kabul etti. Bakan’ın “ekonomide, enerji ve gıda fiyatlarını artıran ve ekonomimizi kötü etkileyen arz darboğazlarına neden olan beklenmeyen ve büyük şoklar oldu, o zamanlar tam olarak anlayamadım, ama şimdi bunun farkındayız” şeklindeki açıklaması ara seçimler öncesi hükümet kanadındaki bir boşluk olarak yorumlandı. Pandemi, Çin’deki karantinaların ve Ukrayna savaşının etkileri göz önüne alındığında tüketici harcamaları ve seyahat verileri ekonominin gidişatına ilişkin olumlu sinyaller verse de yüksek enflasyon vatandaşların olumlu gelişmeleri hissetmesine imkan vermiyor. 

Wall Street Journal’da ‘Joe Biden: Enflasyonla Mücadele Planım’ başlıklı bir görüş yazısı kaleme alan Başkan Biden, Fed’in bağımsızlığına saygı duyacağını, aynı zamanda ekonominin istikrarlı büyümeye geçişine rehberlik ederken yüksek fiyatların üstesinden geleceğini vaad etti. Kendisinin de çocukluğunda benzin ve gıda fiyatlarına duyarlı bir ailede büyüdüğünü kaleme alan Biden var olan sorunların sorumlusu olarak Putin’i işaret etti. Göreve geldiğinden beri azalan işsizlik ve artan tasarruf oranlarının altını çizen Biden, istikrarlı bir büyüme planını 3 adımda özetledi. 

İlk olarak enflasyonla mücadelede Fed’in sorumluluğunu öne çıkaran Biden, selefinin aksine kendisinin Merkez Bankası’nın bağımsızlığına saygı duyacağını söyledi. İkinci olarak Amerikan piyasasının petrol fiyatlarına duyarlılığını azaltmak adına Kongre’ye önerdiği temiz enerji yatırımlarının hayata geçmesini umduğunu söyledi. Bununla beraber tedarik zincirlerini onarmanın, altyapıyı geliştirmenin ve deniz taşımacılığındaki fahiş fiyatların azaltılmasının altını çizdi. Hanelerin masraflarını azaltmak için Konut Arzı Eylem Planı, sağlık sigortası sistemindeki iyileşmeler ve çocuk ve yaşlı bakım maliyetlerinin düşürülmesi ile ilgili adımlar atacağını belirtti. Son olarak fiyat baskılarını hafifletmeye yardımcı olması açısından federal açığı azaltmaya devam edeceklerinin sözünü verdi. Halihazırda geçen haftaki Kongre Bütçe Ofisi’nin bütçe açığının bu yıl 1.7 trilyon dolarla tarihin en üst seviyede düşüş öngördüğünü belirtti. 

Biden’ın çabalarının kamuoyunda bir karşılığı olduğunu söylemek ise pek mümkün değil. Gallup’un aylık olarak yayınlanan ekonomik güven endeksi önceki iki ayın verilerine kıyasla geriledi. Gallup’un pandemi süresindeki en düşük oranı olarak kayde geçen olan bu verinin aynı zamanda 2009’un başlarındaki durgunluk döneminden sonraki en düşük oran olduğunu da belirtmekte yarar var. Bu sonuç, rekor seviyedeki benzin fiyatları, yüksek enflasyon, ilk çeyrekte ekonomik büyümenin yavaşlaması ve borsanın düştüğü bir dönemde gerçekleştirilen Gallup anketine dayanıyor. İşsizliğin düşük olması olumlu bir nokta olarak gözükse de işverenlerin ihtiyacı olan çalışanları istihdam edememesi tedarik zincirindeki aksamaların önemli nedenlerinden biri olarak görülüyor. 2007-2009 durgunluğu sırasındaki kadar yaygın olmasa da, Amerikalılardan ABD’nin karşı karşıya olduğu en önemli sorunu belirtmeleri istendiğinde, ekonomik kaygılar en belirgin tema olarak ortaya çıkıyor. Katılımcıların %19’u enflasyondan doğrudan hükümeti sorumlu tutuyor. 

Biden hükümetin kısa vadede yüksek enerji ve gıda fiyatlarını düşürmek için yapabileceklerinin sınırlı olduğunu belirtti. Bunun yerine ailelerin diğer masraflarını azaltmakla birlikte şirketler ve zenginler üzerindeki vergilerin arttırılması için çalıştıklarını belirtti. Amerikalılar için seyahat sezonu başlarken yüksek fiyatlarla vatandaşları en çok etkileyen harcama kalemi benzin fiyatları olarak kaydediliyor. Geçen yıla göre %12 artan benzin fiyatları ve diğer günlük metalarla Amerika son 40 yılın en yoğun enflasyon mücadelesini veriyor. Bununla beraber salgın sebebiyle otomobille seyahatin çok azaldığı 2021 yazına kıyasla bu yaz seyahatin artması bekleniyor. 

JPMorgan’ın CEO’su Jamie Dimon mevduat sahiplerini yaklaşan ekonomik kasırga konusunda uyardı. Tüketicilerin hala pandemi dönemindeki teşvikleri harcadığını söyleyen Dimon, bu durumun ekonomiyi belirsizliklerle karşı karşıya getirdiğini savundu. Dimon, Ukrayna’daki savaşın emtia piyasalarını alt üst etmeye devam edeceğini ve petrol fiyatlarını varil başına 150 doların üzerine çıkarabileceğini söyledi. Son zamanlarda bu tür karamsar öngörülerin haftalardır düşme eğiliminde olan Amerikan borsasındaki hissiyatı yansıttığını söylemek mümkün.