Biden Zelenskiy’yi Washington’da Ağırladı

ABD Başkanı Joe Biden ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Washington’da bir araya geldi. Başkan Biden’ın göreve başlamasından bu yana ilk kez yüz yüze görüşen iki liderin gündeminde ABD-Ukrayna ilişkileri ve stratejik ortaklık, ABD’den Ukrayna’ya 60 milyon dolarlık güvenlik yardımı teklifi, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü, Rusya’nın saldırgan tutumuna karşı işbirliği gibi güvenlik meseleleri, Ukrayna’nın NATO’ya üye olma çabaları, Kuzey Akım 2 boru hattı konusuyla birlikte enerji politikaları, pandemiyle mücadelede aşı yardımları gibi konular vardı. Görüşme Biden açısından yoğun eleştirilere maruz kalmasına neden olan ve iki haftadır kamuoyunu meşgul eden Afganistan’dan geri çekilme sürecinin ardından normal dış politika gündemine dönme anlamı taşıyor.

Biden ve Zelenskiy Oval Ofis’te yapılan ikili görüşme öncesinde basın mensuplarına açıklamalarda bulunarak ele alınacak konular hakkında bilgi verdi. Başkan Biden konuşmasında “Rus saldırganlığına karşı Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğünü koruma taahhütlerine sıkı bir şekilde bağlı olduklarını ve Ukrayna’nın NATO’ya üye olma çabalarını desteklediklerini belirtti. ABD ve Ukrayna’nın “aynı değer sistemine sahip olduğunu” ifade eden Biden, Ukrayna’ya 60 milyon dolarlık yeni bir güvenlik yardımında bulunacaklarını duyurdu. Biden, görüşmede “Ukrayna’nın demokratikleşme süreci ve Avrupa’ya tamamen entegrasyonu konularında kendilerini nasıl destekleyebileceğimizi tartışacağız” ifadelerini kullandı.

Konuşmasına ABD’nin COVAX aracılığıyla Ukrayna’ya 2,2 milyon doz aşı göndermesine teşekkür ederek başlayan Başkan Zelenskiy ise ABD’nin Afganistan’da verdiği son kayıplar için başsağlığı dileyerek Ukrayna’nın doğusunda sekiz yıldır devam eden savaşta 15,000 Ukraynalının hayatını kaybettiğini hatırlattı ve Amerikalıların duygularını çok iyi anladığını sözlerine ekledi. 

ABD yönetiminden ciddi beklentileri olduğunu basın mensupları önünde dile getiren Zelenskiy, Donbas’taki duruma müdahil olunması ve burada tutuklu bulunan yüzlerce Ukraynalı’nın salıverilmesi için de Biden’den yardım talep etti. Zelenskiy ayrıca, Kuzey Akım 2 gaz boru hattı projesini ve Ukrayna’nın NATO’ya katılma durumunu gündeme getirerek, görüşmede güvenlik konularına odaklanacaklarını belirtti.

Zelenskiy, Biden’dan Ukrayna’nın NATO askeri ittifakına katılımı için bir zaman çerçevesi belirlemesini umuyor. Zelenskiy geçen haziran ayında yaptığı bir basın açıklamasında, Başkan Biden’dan Ukrayna’nın NATO’ya katılım süreci konusunda kendilerine net bir “evet” veya “hayır” yanıtı vermesini istemişti. Ukrayna Başkanı, NATO üyeliği aksiyon planında kendileri için daha net bir yol haritası çizilmesini talep ediyor. Zelenskiy ayrıca Rusya’nın bu yıl Ukrayna sınırına takviye birlikler ve askeri teçhizat göndermesinin ardından NATO üyelerini Ukrayna’nın üyeliğe kabulünü hızlandırmaya çağırmıştı. 

NATO müttefikleri ise Ukrayna’nın üyeliğe kabul edilmeden önce daha fazla siyasi reform yapması gerektiğine inanıyor. Kiev yönetimi Rusya’nın Kırım’ı ilhakının ardından 2014 yılında Ukrayna devletinin ‘bağlantısız statüsünden’ vazgeçtiğini ilan etmiş ve NATO üyeliğini ana dış politika hedefi olarak belirlemişti. Ukrayna parlamentosunun ülkenin Avrupa Birliği ve NATO’ya üye olma yolunu pekiştiren anayasa değişikliklerini onaylamasının ardından, NATO 2020 yılında Ukrayna’yı geliştirilmiş fırsatlar ortağı olarak tanımıştı.

Diğer yandan Moskova yönetimi ise ABD-Ukrayna yakınlaşmasından ve Ukrayna’nın NATO üyeliği ihtimalinden derin endişe duyuyor. Biden-Zelenskiy görüşmesinin ardından Kremlin’den yapılan açıklamada Ukrayna’nın NATO’ya katılımının ittifakın askeri altyapısını Rusya sınırlarına yakınlaştıracağından ötürü Moskova için tehlikeli olacağı belirtildi. Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Zelenskiy’in NATO’ya dahil olma söylemlerine karşı “Ukrayna halkının en az yarısının NATO üyeliğini desteklemediğini” ileri sürdü.

Görüşmede ele alınan önemli konulardan bir diğeri de Kuzey Akım 2 boru hattı meselesi oldu. Kiev yönetimi, Rusya’dan Almanya’ya uzanan ve Ukrayna’yı devre dışı bırakan Kuzey Akım 2’nin, Moskova’nın Kiev’e karşı daha saldırgan bir tutum sergileme ihtimalinin artmasından endişe ediyor ve boru hattı faaliyete geçtiğinde doğalgaz geçiş ülkesi statüsünü garanti altına almaya çalışıyor. Boru hattının faaliyete geçmesi durumunda Ukrayna’nın Rusya’dan aldığı 2 milyar dolarlık doğal gaz geçiş ücreti gelirini kaybetme durumu da söz konusu. 

Zelenskiy’in geçen haziranda Kiev’i ziyaret eden ABD Kongresi heyetine yaptığı açıklamalara göre Kuzey Akım 2 sadece enerji güvenliği ile ilgili bir konu değil aynı zamanda Rusya’ya verilecek güçlü bir silah mesabesinde. Eğer Ukrayna doğal gaz geçiş gelirlerini kaybederse ordusunu finanse edemez duruma gelecek ve ayrıca Ukrayna’ya transit ülke olarak ihtiyacı kalmayan Rusya askeri olarak daha saldırgan politikalar izleyecek ve belki de Ukrayna’yı tamamen işgal edecek.

Biden yönetimi Kuzey Akım 2 projesine karşı çıkıyor ancak proje büyük oranda tamamlandığı için iptal edilecek durumda değil zira Washington yönetimi Almanya ile ilişkileri de bozmak istemiyor. Kongre tarafından Rusya’ya karşı yeterince sert olmamakla eleştirilen Biden yönetimi kısa süre önce Berlin ile Kuzey Akım 2 boru hattıyla ilgili Ukrayna’nın endişelerini kısmen gidermeyi amaçlayan bir anlaşma yaptıklarını duyurmuştu. Anlaşmaya göre Almanya Ukrayna’nın zararının bir kısmını karşılama için 1 milyar dolarlık yatırımda bulunacak. Ayrıca ABD Enerji Bakanlığından 31 Ağustos tarihinde yapılan açıklamaya göre ABD ve Ukrayna enerji ve iklim değişikliği konusunda işbirliği yapma kararı aldı.

Görüşmenin ardından ortak bir bildiri yayınlanarak ABD ve Ukrayna arasında Stratejik Ortaklık anlaşmasının detayları paylaşıldı. Ortak açıklamaya göre iki ülke güvenlik ve savunma, demokrasi, adalet ve insan hakları, enerji güvenliği, iklim sorunları, ekonomik büyüme ve refah, pandemiyle mücadele ve insani yardımlar konusunda işbirliği yapacak.