California Valisi Newsom Özel Seçimi Kazanarak Koltuğunu Korudu

Muhtemel bir yenilgi alması durumunda Demokratların Senato çoğunluğunu tehlikeye atması söz konusu olan California Valisi Gavin Newsom’ın görevden alınmasına ilişkin özel seçimde vali seçimi kazasız atlatarak koltuğunu korudu. Referandum niteliğindeki oylamada “Vali Newsom’un görevden alınmasını destekliyor musunuz?” sorusu soruldu. Resmi olmayan sonuçlara göre Newsom’ın görevden alınmasına karşı çıkanların oranı %66’yı bulurken görevden alınmasını destekleyenlerin oranı ise %34’tü. Yapılan oylamada “Newsom’ın görevden alındığı takdirde onun yerine kim vali olmalı” şeklinde bir soru daha soruldu. Söz konusu soruya en çok “Cumhuriyetçi Larry Elder olsun” cevabı verildi. Elder, resmî olarak açıklanmayan verilere göre oyların yaklaşık %44,7’sini aldı. Newsom’ın görevden alınması kararlaştırılsaydı Larry Elder 2022 yılının sonuna kadar eyaletin valisi olacaktı. Oylama sonrasında California’nın başkenti Sacramento’da bir zafer konuşması yapan Newsom, bilime ve aşıya önem verdiğini vurgulayarak California halkına teşekkür etti. 

Amerikan tarihinde sadece iki kez bir vali seçim öncesinde görevini bırakmak zorunda kaldı. Bunlardan birincisi 1921 yılında North Dakota’da gerçekleşirken diğeri daha yakın bir tarihte California’da gerçekleşti. 2003 yılında halk nezdinde popülaritesi düşük olan Gray Davis California’da yaşanan enerji krizi nedeniyle benzer bir seçimle görevinden alındı. Görevden alındığı sırada vali ikinci dönemine başlayalı yaklaşık 3 ay olmuş ve eyalette yaşanan elektrik kesintilerinden dolayı Vali Davis ağır bir şekilde eleştirilmişti. 2003 yılında yapılan erken seçim Davis’in valilik görevini bitirdiği gibi Demokratların eyalet yönetimini kaybetmesine yol açtı. Cumhuriyetçi Parti adayı olarak dünyaca ünlü aktör Arnold Schwarzenegger 11 hafta yürüttüğü siyasi kampanya sonucunda eyalet valisi olarak seçildi. 14 Eylül 2021 tarihinde yapılan erken seçimde yarışan 40 adayın hiçbirinin Schwarzenegger’in popülaritesine sahip olmadığına dikkat çekiliyor. Öte yandan 2003 yılında Cumhuriyetçi Parti’ye üye olan seçmen halkın %35’ini oluştururken bugün bu oran %24’ü görmüş durumda. Bu nedenle California’daki Cumhuriyetçiler 14 Eylül tarihli seçimden 2003 yılında olduğu gibi umutlu değildi zira bu eyalette Demokrat seçmenin ezici bir üstünlüğü bulunuyor. Fakat azınlıkta olan Cumhuriyetçilerin Newsom için yapılan erken seçim sürecinde olduğu gibi hızlı bir şekilde mobilize olabildiği dikkatlerden kaçmıyor. 

Eğer Demokratların korktuğu gibi Cumhuriyetçiler seçimi kazansaydı Demokratlar eyalet yönetiminden fazlasını kaybedecekti. Bazı kritik atamalar Demokrat vali yerine Cumhuriyetçi vali tarafından yapılabilirdi. Bunun en önemli örneği 88 yaşındaki California Senatörü Dianne Feinstein’ın emekliye ayrılması durumunda yeni senatörün ataması Cumhuriyetçi vali tarafından yapılması. Söz konusu durumda Cumhuriyetçi vali kendi partisinden birisini Senato’ya atayacağı için geçici bir süreliğine de olsa Senato’daki parti dağılımı değişecek ve Cumhuriyetçiler sayıca çoğunluğa sahip olacak. 14 Eylül tarihinde yapılacak erken seçimlerde bu senaryonun gerçekleşmemesi adına Başkan Yardımcısı Kamala Harris, Vali Newsom’ın kampanyasında boy gösterdi. Seçimden bir gün önce Başkan Biden da Newsom’ın tekrar seçilmesi için bir konuşma yaparak valiye desteğini vurguladı. Biden, Newsom’ın rakibi Larry Elder’i “Trump’ın klonlanmış hali” olarak nitelendirdi. Biden’ın bizzat kampanyaya katılması ve Trump’ı hedef alması sonucunda seçim tartışmaları sırasında Trump’ın adı fazlaca geçmiş oldu.  

Schwarzenegger 2006 seçimlerinde tekrar seçildikten sonra Cumhuriyetçiler bu eyalette valilik seçimini tekrar kazanamadı. Cumhuriyetçiler 14 Eylül tarihinde yapılan seçim gibi erken seçimleri Demokratlara karşı kazanılacak tek galibiyet yolu olarak görüyordu. Newsom zaten 2022 seçimlerinde sandıkta yarışacaktı. Bu nedenle söz konusu seçimin yapılmasının bazıları için bir mantığı yok. 2018 yılında %62 ile seçilen Newsom için Cumhuriyetçiler daha önce beş kez erken seçimle görevi sonlandırılması girişiminde bulunmuştu. Ancak altıncı girişimde yeterli imzayı toplayan Cumhuriyetçiler, Newsom’ın bir açığını yakalamaya başarmıştı. 2020 yılının Kasım ayında halka evde kalması çağrısı yaparken bir restoranda Covid-19 kısıtlamalarını ihlal eder bir şekilde yemekte görülmesi Newsom’ın erken seçimle gönderilmesi çağrısını alevlendirmişti. Newsom’ın Covid-19 kısıtlamalarını ihlal eden fotoğrafı sonucunda 1,5 milyon Californialı, görevden alınması için hazırlanan erken seçim teklifine imzasını attı. 

14 Eylül tarihinde yapılan erken seçimleri kimin kazandığına bakılmaksızın erken seçimlerin yüksek maliyeti göz ardı edilemiyor. Erken seçiminin faturasının 276 milyon doları bulacağı hesap ediliyor. Eyalet gündeminin uzun süredir merkezinde olan erken seçimler eyaletteki birçok sorunun arka plana atılması ile sonuçlanıyor. California Eyalet Senatörü Toni Atkins’in de açıkça ifade ettiği gibi eyalette yaşanan birçok doğal afetin önlenmesine ve pandeminin etkisinin azaltılmasına ilişkin çalışmalar kısa vadede valinin gündeminin ilk sıralarında yer alamayabilir. Atkins bir sonraki süreçte erken seçime ilişkin yeni düzenlemeler getirileceğini öngörüyor. Erken seçime ilişkin getirilecek düzenlemeler eyalet anayasasının değiştirilmesi ile mümkün olacak.