ABD, İsrail ve Filistin Refah Sınır Kapısını Görüştü

İsrail silahlı güçlerinin Gazze’ye yönelik saldırıları devam ederken İsrail ve Hamas arasında ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılması konusunda dolaylı görüşmelerin devam ettiği belirtiliyor. Washington ve Tel Aviv’deki hükümet yetkilileri, ABD, İsrail ve Filistin Yönetimi’nin ateşkes ve esir değişimi anlaşmasının bir parçası olarak Mısır ve Gazze arasındaki Refah sınır kapısının yeniden açılmasını görüşmek üzere geçen hafta gizli bir toplantı yaptığını açıkladı. Toplantıya Başkan Biden’ın Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Brett McGurk ve İsrail’in iç güvenlik teşkilatı Shin Bet’in başkanı Ronen Bar’ın yanı sıra FKÖ Yürütme Komitesi Genel Sekreteri Hüseyin El Şeyh ve Filistin istihbarat şefi Majid Faraj’ın katıldığı bildirildi. Görüşme savaşın sona ermesinden sonra Gazze’nin geleceğinin nasıl olacağının ele alınması açısından önemli görülüyor. 

Toplantının savaşın başlamasından bu yana ABD, İsrail ve Filistinli yetkililerin Refah sınır kapısı konusunu ele aldıkları ilk toplantı olduğu belirtiliyor. İsrail ordusunun 7 Mayıs’ta Refah sınır kapısının Filistin tarafını kontrol altına aldığını duyurmasının ardından Mısır’dan Gazze’ye sınır kapısı üzerinden yapılan yardım sevkiyatı durmuştu. Stratejik Refah sınır kapısının yeniden açılması, yaralı Hamas üyelerinin tedavi için Mısır’a nakledilmesini de içeren rehine ve ateşkes anlaşmasının ilk aşamasının hayata geçirilmesi için hayati önem taşıyor. ABD’li yetkililer Refah sınır kapısının yeniden açılmasının Gazze’nin istikrara kavuşturulması ve yeniden inşası için savaş sonrası daha geniş bir stratejinin ilk adımı olabileceğini söylüyor. Bu da ancak Refah üzerinden mümkün görünüyor. Ancak haziran ayında çekilen fotoğraflar Refah sınır kapısının büyük bir kısmının tahrip edildiğini ortaya koyuyor ki bu da kapının hızla yeniden açılmasının önündeki bir başka engel olarak görülüyor.

Mısırlı ve Filistinli yetkililer, Refah sınır kapısının geçici olarak yeniden açılmasına yönelik İsrail-ABD önerisini reddederek İsrail’in çekilmesi ve Filistin egemenliğinin kurulması çağrısı yaptı. Filistinli bir yetkilinin yaptığı açıklamaya göre, İsrail altı Filistinli görevlinin Filistin bayrağı çekmeden, herhangi bir üniforma giymeden ve polis refakati olmaksızın sınır kapısının yönetimine katılmasını önerdi. Ancak bu önerinin, sınır kapısını Filistin’in egemenliğini tanımadan geçici olarak açmayı amaçladığı ve Filistin’in pozisyonuyla ve uluslararası anlaşmalarla çeliştiği için reddedildiğini belirtti. Yetkili bu tutumun Filistin egemenliğini, Avrupa’nın katılımını ve İsrail’in sınır kapısından tamamen çekilmesini öngören 2005 tarihli Refah sınır kapısı anlaşmasıyla uyumlu olduğunu belirtti. İsrail-ABD önerisinin Filistinliler tarafından reddedilmesinin ardından toplantının sona erdiğini kaydeden yetkili, toplantının ardından başka bir diyalog kurulmadığını ifade etti.

Amerikalı yetkililer Filistin Yönetimi’nin öneriye neden karşı çıktığını anladıklarını ancak “gayri resmi de olsa Gazze Şeridi’ne girmenin” Filistin Yönetimi’nin çıkarına olduğunu vurguladılar. Üst düzey ABD’li yetkililer, geçişin yeniden açılmasının Gazze’nin istikrara kavuşturulması ve yeniden inşası için savaş sonrası daha geniş bir stratejinin ilk adımı olabileceğini kaydediyor. Yetkililer sınır kapısının yeniden açılmasının 31 Mayıs’ta ABD tarafından açıklanan ateşkes anlaşmasının yaralı Hamaslıların tedavi için Mısır’a nakledilmesini de içeren ilk aşaması için önemli bir adım olduğuna inanıyor. Biden yönetiminin Refah sınır kapısının yeniden açılmasını Gazze Şeridi’nde Hamas’ı içermeyen ve bunun yerine Ramallah merkezli Filistin Yönetimi’nin bir miktar katılımına izin veren bir yönetimin tesis edilmesinin bir yolu olarak gördüğü belirtiliyor.

İsrail ordusu, mayıs ayında Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah kentine askeri operasyon düzenleyerek sınır geçişinin kontrolünü Filistin tarafının elinden almış ve Gazze ile Mısır arasında Philadelphia Koridoru olarak adlandırılan bölgenin tamamına kuvvetlerini konuşlandırmıştı. Netanyahu, Refah’a ziyareti sırasında, Philadelphia koridoru ve sınır kapısı kontrolünün “gelecek için hayati önem taşıdığını” söylemişti. Netanyahu, “İsrail Hamas’ın sınırları yeniden ele geçirmesine izin vermeyecek” şeklinde konuşarak İsrail kuvvetlerinin geçiş noktasının yakınında ve Gazze ile Mısır arasındaki sınır boyunca kalması konusunda ısrar ediyor.

Axios’un haberine göre İsrailli yetkililer Netanyahu’nun Filistin Yönetimi’nin geçidin işletilmesinde yer almaması gerektiği yönündeki tutumunu yineledi ancak Filistin Yönetimi’nin gayri resmi bir sıfatla katılmasını önerdi ki bu çözüm toplantıdaki Filistin Yönetimi temsilcileri tarafından reddedildi. Başbakan Netanyahu 12 Temmuz’da yaptığı açıklamada İsrail’in Mısır-Gazze sınırının kontrolünü bırakacak ya da Filistin Yönetimi’ne devredecek bir ateşkes anlaşmasını kabul etmeyeceğini söylemişti. Ancak İsrailli yetkililer, sınır kapısının kontrolünü Hamas’ın 2007’de Gazze’yi ele geçirmesinden önce sınır kapısında görev yapan Avrupa Birliği Refah Sınır Yardım Misyonu (EUBAM) ve güvenlik kontrolünden geçmiş Filistinlilerden oluşan bir birliğe devretmeyi düşündüklerini bildirdi.

İsrail hükümeti hasta ve yaralı Gazzeliler için sorumluluk almayı genellikle reddediyor. Bu hafta Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın Gazzeli çocuklar için sınır boyunca bir sahra hastanesi inşa etme önerisini geri çevirdi. Savaştan önce bile Hamas yönetimindeki Gazze’ye uygulanan İsrail-Mısır ablukası bölgenin sağlık sektörünü felce uğratmış pek çok kişiyi İsrail’de ya da Batı Şeria’da tedavi olmaya zorlamıştı. Röntgen makineleri gibi temel ekipmanların Gazze’ye ulaşması yıllar alabiliyordu ve bu durum bazı doktorların göç etmesine neden olmuştu.

Savaşı tetikleyen 7 Ekim’deki Hamas saldırısından sonra İsrail Gazzelilerin tıbbi bakım için girişine izin vermedi. Gazze’deki hastaneler kitlesel ölümler ve yaralıların yanı sıra İsrail saldırısından korunmak isteyen on binlerce kişi tarafından da işgal edildi. Zaten yetersiz donanıma sahip olan doktorlar, ilaç ve hastane jeneratörleri için yakıt sıkıntısıyla başa çıkmakta zorlandı. İsrail güçleri Hamas’ın askeri amaçlarla kullandığını söyledikleri bazı tıbbi tesislere, bazı hastanelerin altındaki tüneller de dahil olmak üzere baskın düzenledi. Hamas ve Gazze sağlık yetkilileri ise bu iddiaları reddediyor.