Biden’a Anayasa Mahkemesi’ne Yargıç Atama Fırsatı

Anayasa Mahkemesi Yargıcı Stephen Breyer, emekli olmayı planladığını hafta ortasında açıklayarak Başkan Biden’a ülkenin en üst mahkemesine başkanlığı döneminde ilk yargıç atamasını gerçekleştirme fırsatını vermiş oldu. Yeni yargıç Senato’da onay alana kadar görevine devam edecek olan Breyer’ın bu kararını önceki hafta Biden ile paylaştığı belirtildi. Biden’ın yeni yargıç seçimi mahkemenin halihazırdaki dengesini değiştirmeyecek ve Breyer’in yerini bir başka liberal hakim alacak. Demokratların epeydir Breyer’ın emekli olması yönünde gündem oluşturdukları ve daha genç bir adayın yerine geçmesiyle liberal bir yagıçın yerinin garantilenmesini hedefledikleri biliniyordu. Breyer’ın ileri yaşı itibariyle – Trump’ın son aylarında Yargıç Ginsburg örneğinde olduğu gibi – görevini yapamaz hale geldiği ve emekli olmayı istediği aşamada Senato’nun veya Beyaz Saray’ın Cumhuriyetçi bir başkanın elinde olması durumunda mahkemedeki dengenin aşırı biçimde muhafazakarlar lehine dönmesi senaryosundan korkuluyordu. Şu an itibariyle 9 üyeli Anayasa Mahkemesi 3’ü Trump tarafından atanan 6 üyesi muhafazakar ve 3 üyesi liberal kanattan hakimlerden oluşuyor. Breyer’ın yerine atanacak yargıç bu dengeyi değiştirmeyecek ama daha genç bir hakim liberal kanadın tamamının gençleşmesi sonucunu doğuracak. Ayrıca ilk kez siyasi ve kadın bir aday gösterme sözü veren Biden bu sözüne sadık kalacağını açıklayarak mahkemenin liberal kanadının tamamen kadınlardan oluşacağını teyit etmiş oldu. 

Mahkemenin en yaşlı üyesi olan 83 yaşındaki Breyer 1994 yılında Başkan Bill Clinton tarafından atanmıştı. Her ne kadar Breyer yerine atanacak yeni hakim kürtaj ve bireysel silahlanma gibi davalarda mahkeme dengesini bozmayacak ama daha genç ve Amerikan tarihinde ilk kez siyahi bir yargıcın atanması orta ve uzun vadede Demokratların siyasi platformlarını güçlendirebilir. Mahkemenin mevcut üç liberal yargıcının en ılımlısı olan Yargıç Breyer, 27 yıllık görev süresi boyunca hukuka pragmatik bir yaklaşımı tercih eden bir köprü kurucu olmasıyla tanınıyor. Breyer’ın bu hukuki duruşunun, mahkemedeki en yakın arkadaşlarından biri olan ve 2006’da emekli olan ılımlı muhafazakar Yargıç Sandra Day O’Connor’ın yanında geçirdiği yıllarda şekillendiği belirtiliyor. Yargıç Breyer, tüm kariyerini azınlıkta, onlarca yıldır sağa yaslanan bir Anayasa Mahkemesi’nde geçirdi. Ancak son birkaç yıla kadar mahkeme, zaman zaman asgari müştereklerde buluşabilen daha geniş bir merkeze sahipti. Muhafazakarlar silahlara erişimi genişleten, daha zorlaştırılan oy verme kurallarına izin veren ve kampanya finansmanı kısıtlamalarını azaltan kararlara sıkı sıkıya bağlı kalsalar bile, kürtaj, pozitif ayrımcılık ve eşcinsel evliliği gibi konularda liberal yargıçlarla koalisyon kurdular.

Seçim kampanyası süresince Anayasa Mahkemesi hakimi atayacak olması durumunda Afrikan-Amerikan bir kadın atama sözü veren ve siyahi kadınlardan %90 oranında oy alan Biden, ülkenin federal mahkemelerinde görev yapacak insanların çok küçük bir elit havuzundan geldiğini ve özellikle siyahi kadınların bu seçkin gruba girmek için büyük mücadeleler verdiğini vurgulamıştı. Amerikan Barolar Birliği tarafından gerçekleştirilen 2021 Hukuk Mesleği Profili Çalışmasınagöre, Amerikalı avukatların sadece %4,7’si siyahi ve %37’si kadın. Rapor siyah kadınlar için hususi bir tanımlama yapmasa da, Amerikalı avukatların kabaca %2’sinin siyahi kadın olduğu sonucu çıkarılabiliyor. Demokratlar için, siyahi seçmen ve özellikle siyahi kadınlar arasında coşkulu desteği sürdürmek, Kasım ayında yapılacak ara seçimlerde kritik olabilir. Beyaz Saray Basın Sözcüsü Jen Psaki çarşamba günü gazetecilere verdiği demeçte, Biden’ın sözünü “kesinlikle tutacağını” söylemekle beraber herhangi bir ismi işaret etmedi. Uzmanlara göre en güçlü adaylar arasında, geçen yıl ülkenin en güçlü ikinci mahkemesi olan Washington DC Temyiz Mahkemesi’ne atanan 51 yaşındaki Yargıç Ketanji Brown Jackson öne çıkıyor. Bir zamanlar Breyer için hukuk katibi olarak görev yapan Jackson ayrıca ABD Ceza Komisyonu’nda görev yapmıştı.

Anayasa Mahkemesi’ne yeni yargıç atamasının ilk adımı olarak Biden belirlediği adaylarla mülakat gerçekleştirecek. Beyaz Saray’ın resmi açıklamasına kadar seçim süreci detayları kamuoyuyla paylaşılmayacak. Aday belirlendikten sonra Illinois Demokrat Senatörü Dick Durbin başkanlığındaki Yargı Komitesi’nde oturumlar gerçekleşecek ve adayın profili incelenecek. Adayın hakim ve hatta avukat olma şartı bulunmamakla beraber geleneksel olarak aday hakimler arasından seçiliyor. Onay süreci ise genellikle 6 ay civarı olsa da ülkenin politik gündemi bu konuda oldukça belirleyici. Örneğin 2020 seçimleri yaklaşırken Senato’daki çoğunluğu kaybetme ihtimaline karşı Cumhuriyetçiler, Amy Coney Barrett’in adaylığını bir aydan kısa bir sürede onaylamışlardı. Senato’dan onayın çıkması için 51 salt çoğunluk yeterli. Önceki dönemlerde Anayasa Mahkemesi atamalarında Senato’da aşırı partizan bir hava olmazken eski Başkan Trump’ın atamalarının hiçbirinin 54’ten fazla oy almadığı düşünüldüğünde son zamanlarda bu teamülün çok da geçerli olmadığı söylenebilir.