Batı İttifakından Rusya’ya Ağır Yaptırımlar

Ukrayna-Rusya geriliminin işgale dönüşmemesi için yoğun diplomasi yürüten ABD ve Batılı devletler çabalarının sonuçsuz kalması ve Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin ardından yaptırımları tartışmaya başladı. Rusya’ya eşi görülmemiş ağır yaptırımlar uygulayacaklarını her fırsatta dile getiren ABD ve müttefikleri ne gibi yaptırımlar uygulanacağı yönünde karar birliğine varmaya çalıştı. Almanya, Kuzey Akım 2 boru hattını durdurduğunu açıklarken, Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarılması ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in şahsına yaptırım uygulanması gibi konularda görüşmeler devam ediyor. Rusya’ya askeri karşılık verilmeyeceğini açıklayan Batılı devletler ekonomik ve finansal enstrümanları kullanarak Kremlin’e geri adım attırmaya çalışıyor. Yaptırımlar belirlenirken müttefik ülkelerin ortak kararıyla alınması, caydırıcı etkileri olması, sonuç getirecek ve maliyeti olacak adımlardan oluşması, esnek ve sürdürülebilir olması ile önlemlerin küresel ekonomiyi çok etkilememesi gibi kriterler dikkate alınıyor.

Rusya’ya uygulanacak yaptırımlarla ilgili konuşan Başkan Biden ilk olarak ABD ve müttefiklerinin yaklaşık 1 trilyon dolarlık varlığı elinde bulunduran Sberbank and VTB Bank ‘ın da içinde bulunduğu dört büyük Rus bankasının mal varlıklarını donduracağını,  Otkritie, Novikom and Sovcom isimli üç Rus finans kurumunun yaptırım listesine alınacağını, başta yüksek teknoloji ürünler olmak üzere ihracat sınırlaması ve Rus oligarklara yaptırım uygulanacağını açıkladı. Biden, Putin’in şahsına yaptırım uygulanması fikrinin ise hala olasılıklar arasında olduğunu kaydetti. Biden, “Bu bir blöf değil, konu hala masada” diye konuştu. 

ABD’nin, küresel stratejik ham petrol rezervlerinden daha fazla petrol çıkartılması için diğer ülkelerle birlikte çalıştığını belirten Biden petrol ve doğalgaz şirketlerinden durumu istismar ederek fiyat artırmak için fırsat görmemelerini istedi. Biden, yaptırımların Rusya’nın Dolar, Euro, Pound ve Yen para birimleri ile işlem yapmasını kısıtlayacağını da sözlerine ekledi. Biden, ayrıca Kuzey Akım 2 boru hattı projesini yapan firma ve yetkililerine de yaptırım uygulayacaklarını duyurdu. 

En sert yaptırım olarak düşünülen “Rusya’yı SWIFT sisteminden çıkarma” konusunda bazı Avrupalı devletlerin endişeleri bulunduğunu dile getiren Biden mevcut yaptırımların oldukça sert olduğunu Rusya’yı SWIFT’ten çıkarma konusunun gerekirse ilerde ele alınacağını ifade etti. Yaptırımların Rusya üzerinde uzun vadede etkili olması ve ABD ile müttefiklerine olumsuz etkilerinin minimum düzeyde tutulması şeklinde planlandığını belirten Biden, Washington’un daha fazla yaptırım için hazırlık yaptığını söyledi. Biden, hafta başında Putin’in Ukrayna’nın Donetsk ve Luhansk bölgelerinin bağımsızlığını tanımasının hemen ardından, Amerikalıların bu bölgelere yatırım yapmasını ve bu bölgelerle ticari ve mali ilişki kurmasını yasaklayan başkanlık kararnamesine imza atmıştı.

ABC televizyonu World News programında konuşan Dışişleri Bakanı Blinken, Rusya’nın bankacılık sektörünün %80’ini kontrol eden en büyük 10 finans kuruluşuna yaptırım uyguladıklarını belirtirken bu kuruluşların artık Dolar ve Euro ile finansal işlem yapamayacağını kaydetti. Blinken bu yaptırımın Rusya’nın ekonomisini modernize etmesine engel olmakla birlikte savunma sanayi, havacılık ve uzay sektörleri gibi kritik alanların gelişimine sekte vuracağını savundu. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ile düzenledikleri ortak basın toplantısında da yaptırımlar konusunda değinen Blinken, Rusya’nın Kremlin’le ve Rus ordusuyla yakın bağları olan Vnesheconombank (VEB) ve Promsvyazbank’ı (PSB) engelleyecek yaptırımlar uygulayacaklarını ifade etti. 

Blinken, toplam varlıkları 80 milyar doları bulan bu bankaların, ABD’deki mal varlıklarının dondurulacağını, Amerikalıların bu kurumlarla işlem yapmasının yasaklanacağını ve bu kurumların uluslararası finans sisteminden çıkartılacağını belirtti. Rusya’nın devlet tahvilleriyle işlem yapmasının birincil piyasada zaten yasaklanmış olduğunu söyleyen Blinken, yasağın ikincil piyasayı da kapsayacak şekilde genişletileceğini dile getirdi. Ayrıca bazı Rus elitleri ve aile üyelerine de yaptırımlar uygulanacağını kaydeden Blinken, bu kişilerin tamamının Kremlin ile olan yakın bağlarından fayda sağlayan isimler olduğunu söyledi.

Beyaz Saray Basın Sözcüsü Jen Psaki ve Ekonomi Danışmanı Daleep Singh, bir basın toplantısı düzenleyerek Başkan Biden’ın açıkladığı yaptırımlarla ilgili soruları yanıtladı. Rusya’da para biriminin değer kaybettiği ve enflasyonun %8,7 seviyelerinde olduğunu hatırlatan Singh, yaptırımlar dışında ihracat kısıtlamalarının da Rusya’da birçok sektör üstünde etkili olacağını savundu. Singh, yaptırımların uzun vadede Rusya’da enflasyonun fırlaması, rublenin değer kaybetmesi, alım gücünün düşmesi, yatırımların azalması ve sermayenin ülkeden kaçması gibi etkileri olacağını belirtti. 

Singh, ihracat kısıtlamasının ise Rusya’yı sadece petrol ve doğalgaz alanında değil, havacılık ve uzay, savunma, bilgi teknolojileri, lazer ve sensör üretimi gibi alanlarda da gelişimini baltalayacağını söyledi. Rusya’ya uygulanacak finansal yaptırımlar ve ihracat kısıtlamalarının daha önce benzeri görülmediğini söyleyen Singh’in açıklamalarına göre Biden yönetimi bu yaptırım paketiyle uzun vadede Rusya’yı küresel finans sisteminden izole etmeyi, en son teknolojiye erişimini kısıtlamayı ve bu şekilde Putin’in Rusya ekonomisini modernize etme ve çeşitlendirme yönündeki stratejik hedefine ulaşmasını engellemeyi planlıyor.