ABD Çin’i Rusya’ya Yardıma Karşı Uyardı

Amerika ve Batılı ülkeler, Çin yönetiminin Ukrayna işgali nedeniyle ağır yaptırımlara maruz kalan Rusya’ya yardım etmesinden kaygı duyuyor. Çin’in ekonomik yaptırımların kıskacındaki Rusya’ya yardım etmesini önlemek isteyen Washington, Pekin’e yaptırımlar nedeniyle ortaya çıkan fırsatlardan yararlanması, Moskova’nın ihracat kontrollerinden kaçmasına destek olması ve yasak finansal işlemleri yürütmesine yardımcı olmasına karşı uyarıda bulundu. Geçen hafta Çin Cumhurbaşkanı Şi Jinping ile yaptığı görüşmede Kremlin yönetimine karşı alınacak ortak tavır konusunda somut bir netice alamayan Başkan Biden, Çin’in Rusya’ya yardım etmesi durumunda Pekin’e Avrupalı liderlerle işbirliği içinde yanıt vermeyi planlıyor. ABD ve müttefik ülkelerin Rusya’nın başka bir ülkenin yardımıyla uygulanan yaptırımlardan kaçmasına karşı ortak tepki vereceği öngörülüyor.

Başkan Biden Çinli mevkidaşı Şi Jinping ile geçen hafta ağırlıklı olarak Rusya-Ukrayna savaşının ele alındığı bir video konferans görüşmesi gerçekleştirmişti. Görüşmeye ilişkin Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, Biden’ın ABD ve müttefiklerinin Rusya’ya bedel ödetme çabalarını ayrıntılı şekilde anlattığı ve Pekin yönetimini işgale maddi destek vermenin sonuçları olacağı konusunda uyardığı belirtildi.  Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki de görüşmeye dair yaptığı yazılı açıklamada, ABD ile Çin arasında iletişim kanallarının açık tutulmasına yönelik çabanın bir parçası olduğuna işaret etmiş ve iki liderin ülkeleri arasındaki rekabetin yönetilmesi konusunun yanı sıra Rusya-Ukrayna savaşını da ele alacağını aktarmıştı.

Görüşmeye ilişkin Pekin’den yapılan açıklamada da Jinping’in “Askeri çatışmaların hiç kimsenin çıkarına olmadığını” söylediği belirtildi. “Ukrayna krizi görmek istediğimiz bir şey değil” diyen Çinli lider, “Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimî üyesi ve dünyanın en büyük iki ekonomisi olarak bize düşen görev, sadece Amerika ile Çin arasındaki ilişkileri doğru yolda ilerletmek değil, aynı zamanda uluslararası sorumluluklarımızı üstlenmek, dünyada barış ve rahatlığı sağlamak için çalışmak olmalıdır” şeklinde konuştu.

Pekin yönetimi, BM Genel Kurulu’nda Ukrayna’daki savaşın insani sonuçlarına dikkati çekmek için düzenlenen olağanüstü oturumda, Rusya’ya Ukrayna’daki saldırılarına son verme, tüm güçlerini geri çekme çağrısı ve Kiev’e daha fazla yardım yapılmasını öngören karara “çekimser“ yönde oy kullandı. Çin, daha önce de BM Genel Kurulu’nun Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri saldırısını kınayan karar tasarısında “çekimser” oy kullanmıştı. Çin yönetimi, Güney Afrika tarafından sunulan, Ukrayna’daki savaşın sorumlusu olarak Rusya’yı işaret etmeden insani duruma değinen bir başka karar tasarısına ise destek verdi.

Çin’in mali yaptırımların kıskacındaki Rusya’ya yardım etmesinin önüne geçmek isteyen Washington yönetimi, Pekin’i yaptırımlar nedeniyle ortaya çıkan fırsatlardan yararlanmaması, Moskova’nın ihracat kontrollerinden kaçmasına destek olmaması ve yasaklı finansal işlemlere yardımcı olmaması konusunda uyardı. Ukrayna gündemiyle ilgili değerlendirmelerde bulunan ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, G7 ülkelerinin Rusya’nın, Çin veya başka herhangi bir ülkenin yardımıyla Ukrayna işgali nedeniyle uygulanan yaptırımlardan kaçmasını engellemek için ortak bir adım atacağını dile getirdi. Biden yönetiminin bu mesajı Çin’e ilettiğini belirten Sullivan, “Avrupa Birliği ve diğer Avrupa ülkelerinden de benzer adımlar bekliyoruz.” ifadesini kullandı. 

Sullivan, “Bu sadece Çin’e mahsus değil. Her önemli ekonomi ve bu ekonomilerden herhangi birinin uygulamaya koyduğumuz yaptırımları kasıtlı ve aktif bir şekilde baltalamak ya da zayıflatmak için alacağı kararlar için de geçerli olacak” dedi. Sullivan ayrıca Çin’in Ukrayna’daki savaş için Rusya’ya askeri destek sağladığını gösteren bir delil olmadığını söyledi. ABD’nin uyguladığı yaptırımlardan en kritik olanları Rusya’nın ticari elektronik, bilgisayar ve uçak parçaları gibi ürünlere erişimini engellemeyi amaçlıyor. Washington, Çin’in ticaret kısıtlamalarını ihlal ederek Rusya’nın bu ürünlere erişmesine yardımcı olabileceğinden endişe duyuyor. ABD Ticaret Bakanlığı, ABD’nin yarı iletkenler gibi ürünlere getirilen ihracat kontrollerini ihlal eden tüm şirketleri cezalandıracağını açıklamıştı.

Çin yönetimi bir yandan da Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarını destekledikleri iddialarını yalanladı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian, Çin’in Ukrayna krizinde net ve tutarlı bir duruşu olduğunu ve barışın tesisi için yapıcı bir rol oynamak istediklerini belirtti. Pekin’in olaylara objektif yaklaştığını, adil bir tutum benimsediğini ve bağımsız kararlar verdiğini söyleyen Sözcü, “Çin, mevcut krizi çözmek için BM sözleşmesinin amaç ve ilkelerinin uygulanması, tüm ülkelerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duymamız ve korumamız gerektiğine inanıyor” ifadelerini kullandı. 

Brüksel’de düzenlenen olağanüstü NATO liderler zirvesi sonunda yayınlanan ortak bildiride, “Rusya’nın saldırganlığına karşı koymak ve tüm müttefiklerimizin güvenliğini korumak için kararlı bir şekilde bir aradayız” ifadesi kullanıldı. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, “Çin’e, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini açıkça kınama ve Rusya’ya siyasi ve maddi destek sağlamama çağrısında bulundu. Bildiride, Çin dahil tüm devletlere, Rusya’nın savaş girişimlerini desteklemekten ve Rusya’nın yaptırımları atlatmasına yardımcı olacak herhangi bir eylemden kaçınma konusunda çağrı yapıldı. Çinli yetkililerin son zamanlardaki yorumlarından endişe duyulduğu kaydedilen bildiride, Çin’den barışçıl çözümü desteklemesi istendi.