Türkiye’ye S-400 Yaptırımlarını da İçeren Tasarı Kongre’den Geçti
ABD’nin Türkiye’ye Rusya’dan S-400 hava savunma sistemini satın almasından dolayı yaptırım uygulanması gibi hususları da içeren 741 milyar dolarlık 2021 yılı Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa Tasarısı (NDAA), 78 ret oyuna karşın 335 kabul oyu ile Temsilciler Meclisi’nde üçte ikinin üzerinde bir çoğunlukla kabul edilmiş oldu. Tasarının Senato’dan da üçte iki çoğunlukla geçmesiyle, Başkan Trump’ın veto tehdidinin aşılmasını sağlayacak çoğunluğa ulaşılmış oldu.
Yasada Türkiye ile ilgili olarak Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri alımı nedeniyle yaptırım uygulanması gerektiği yer alıyor. ABD başkanının tasarının yürürlüğe girmesini müteakip 30 gün içinde Türkiye’ye ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası’nda CAATSA yer alan 12 yaptırım seçeneğinden en az beşini uygulamasını yasal olarak zorunlu kılıyor. CAATSA yasası başkana yaptırım uygulama yetkisi veriyordu ancak NDAA yasası bu yaptırımların uygulanmasını zorunlu hale getirerek başkana esneklik tanımıyor. Başkan Trump bu opsiyonlardan ‘hafif’ olanlarını seçme yoluna gidebilir ancak yaptırım uygulamayı reddetmesi durumunda kanunu uygulamayı reddetmiş olacak.
Başkan Trump, bugüne kadar CAATSA yaptırımlarının Türkiye’ye karşı uygulanmasına taraftar değildi. “Türkiye’nin ABD’den Patriot hava savunma sistemleri alamadığı için Rusya’dan S-400 silahını aldığını, bundan dolayı Türk hükümetinin cezalandırılmaması gerektiğini” vurgulayan Trump, kendisine tanınan muafiyet yetkisini kullanarak herhangi bir yaptırım kararı almamıştı. CAATSA kapsamında, yaptırım uygulanan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi, ABD ve uluslararası mali kuruluşlarından kredi verilmemesi, mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi, döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması gibi yaptırımlar yer alıyor.
Türkiye’ye yaptırım uygulandığı takdirde bu yaptırımların kaldırılması için gerekli olan şartlar da tasarının 1241. bölümünde şu şekilde belirtiliyor: “Başkan yaptırım uyguladıktan sonra 1 yıl içinde Kongrenin gerekli komitelerine, Türkiye’nin veya yaptırım uygulanan kişilerin artık S-400’leri veya bunların yerine herhangi bir Rus sistemini uhdesinde bulundurmadığını, Türk topraklarında Rus hükümeti veya şirketleri adına herhangi bir Rusya vatandaşının S-400’leri çalıştırmadığını teyit ettikten sonra; Türkiye’den Türk Hükümetinin veya hükümet adına başka bir tarafın S-400 veya onun yerini alabilecek bir sistemi tekrar edinmek için CAATSA’nın 231. bölümünün kapsamına girecek herhangi bir faaliyete girmeyeceğine dair taahhüt aldıktan sonra yaptırımları kaldırabilir.”
Yasada Türkiye ile ilgili bir diğer önemli madde de F-35 savaş uçaklarıyla ilgili. Tasarı 172. Bölümde geçen ilgili madde gereği Türkiye’nin satın aldığı ancak Rusya’dan S-400 sistemleri alınması nedeniyle programdan çıkarılması sonucu teslim edilmeyen altı adet F-35 uçağının ABD Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmasına onay veriyor. Ayrıca, tasarının 159. Bölümünde, tasarının yasalaşmasının ardından 15 gün zarfında Türk şirketlerinin yerine F-35 için parça üretecek ortakların tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin başlatılması isteniyor.
