Ukrayna Sınırında Askeri Yığınak Artıyor

Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan gerilim gündemdeki yerini korurken ABD ve Avrupa ülkeleri, Rusya’nın işgal ihtimaline karşı Ukrayna’ya asker ve mühimmat göndermeye devam ediyor. Rusya’nın da sınırda konuşlandırdığı asker sayısını artırmasıyla tansiyon iyice yükselirken ABD Başkanı Joe Biden sıcak çatışmadan kaçınmak için diplomatik girişimlerin artırılması çağrısında bulundu. Kiev yönetimi de benzer şekilde batılı ülkelerden Rusya ile müzakereleri sırasında temkinli davranmalarını istedi. Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile bir telefon görüşmesi gerçekleştiren ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de Rusya’ya gerilimi düşürme ve diplomatik çözüm arayışından vazgeçmeme çağrısında bulundu. Krizin çözümü için ABD, AB ve NATO’nun Rusya ile müzakerelerde bulunmasıyla başlayan diplomatik temaslar Türkiye ve Fransa’nın da devreye girmesiyle iyice yoğunlaştı.

Washington yönetiminin geçen hafta Rusya’nın güvenlik taleplerine yönelik yaptığı yazılı öneriye Rusya’dan yazılı yanıt geldi. Kamuoyuna açık bir şekilde tartışmanın yapıcı olmayacağı düşünüldüğü için karşılıklı olarak gönderilen yazılı yanıtların içeriği kamuoyu ile paylaşılmıyor. Yanıtlarla ilgili kamuoyuna yapılan açıklamalarda da detaya girilmezken görüşmelerin gidişatına yönelik ana hatlar veriliyor.  Rusya’nın aralık ayında ABD ve NATO’ya gönderdiği güvenlik garantileri taleplerini içeren anlaşma teklifinde, NATO’nun doğuya genişlemesinden vazgeçilmesini, özellikle Ukrayna’nın NATO’ya üye olarak alınmamasını ve NATO’nun Doğu Avrupa’daki kuvvetlerini geri çekmesini istemişti. ABD ve NATO ise ittifakın açık kapı politikasına bağlılıklarını sürdürerek Ukrayna’nın NATO üyeliğinin kalıcı şekilde reddedilmesi talebini geri çevirmiş ve müttefiklerin Doğu Avrupa’da asker ve askeri malzeme bulundurmasının tartışmaya açık olmadığını belirtmişti. Diğer yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı bir açıklama yaparak “ABD’ye yazılı yanıt gönderdikleri yönünde çıkan haberlerin yanlış anlamadan kaynaklandığını” duyurdu. Bakanlık Rusya’nın vereceği resmi yazılı yanıtın henüz hazırlık aşamasında olduğunu ve tamamlandığında gönderileceğini belirtti.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov telefon görüşmesi yaparak Ukrayna krizini konuştu. ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan görüşmeye ilişkin yapılan yazılı açıklamada Blinken’ın Rusya’ya derhal gerilimi düşürmesi ve Ukrayna’nın sınırından askerlerini çekmesi çağrısında bulunduğu belirtildi. Görüşme, ABD’nin Rusya’nın güvenlik tekliflerine verdiği yazılı yanıtı takiben yapıldı. Blinken görüşmede ABD’nin ikili düzeyde ve müttefikleriyle birlikte Rusya ile görüş alışverişine devam etme konusunda istekli olduğunu vurguladı ve süreci müttefik ve ortaklarıyla tam bir koordinasyon içinde yürütmeyi planladıklarını belirtti. Blinken ayrıca ABD’nin Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliğinin yanı sıra tüm ülkelerin kendi dış politikasını ve ittifaklarını belirleme hakkına olan bağlılığını yineledi. Dışişleri bakanı Rusya’ya acilen tansiyonu düşürmesi ve Ukrayna sınırlarından askerlerini ve ekipmanını çekmesi çağrısında bulundu ve Ukrayna’nın işgal edilmesinin ciddi sonuçları olacağını vurgulayarak Rusya’ya diplomatik yolları izleme çağrısında bulundu.

Sergey Lavrov ise görüşmeyle ilgili yaptığı açıklamada Rusya’nın güvenlik talepleriyle ilgili teklifinin ABD tarafından olumsuz karşılandığını söyledi. ABD ve NATO’nun AGİT çerçevesinde 1999 İstanbul ve 2010 Astana anlaşmalarında belirlenen ‘güvenliğin bölünemezliği’ ilkesini tamamen unutturmaya çalıştığını belirten Lavrov bu konuda ısrarcı olacaklarını dile getirdi. Lavrov’un Avrupa-Atlantik coğrafyasın mutabık kaldığı temel uluslararası hukuk ilkesi olarak tanımladığı ‘bölünmez güvenlik’ maddesine göre “devletler diğer devletlerin güvenliklerini riske etmemek kaydıyla dilediği güvenlik ittifakına katılabiliyor.” Rusya bu maddeye dayanarak Ukrayna’nın NATO’ya katılmasının gayri hukuki olduğunu savunuyor. Diğer yandan NATO ise bir savunma paktı olduğunu ve asla tehdit oluşturmadıklarını savunuyor. Ayrıca halihazırda Moskova’ya daha yakın mesafede başka NATO üyesi ülkeler bulunuyor.

ABD Savunma Bakanlığı Pentagon, NATO’nun doğu kanadının savunma pozisyonu güçlendirme ve Rusya’ya karşı caydırıcılık oluşturma amacıyla Doğu Avrupa’ya asker sevk edeceklerini açıkladı. Pentagon sözcüsü John Kirby, Romanya, Almanya ve Polonya’ya toplam 3 bin asker gönderileceğini söyledi. Bu birliklerin bölgede ortaya çıkabilecek muhtemel durumlara karşı müdahalede bulunmak üzere NATO ülkelerine destek verme amacıyla gönderildiğini belirten Kirby birliklerin kalıcı olmayacağını söyledi. Gönderilen kuvvetlerin Ukrayna’da savaşmayacağının da altını çizen Kirby, Rusya’nın geri adım atmaması nedeniyle bu hamleyi yapmak zorunda kaldıklarını dile getirdi. Uydu görüntülerinde elde edilen bilgilere göre Kremlin yönetimi Belarus, Kırım ve Batı Rusya’daki alanlarda askeri varlığını artırırken Belarus ve Ukrayna sınırı yakınlarında S-400, kısa menzilli balistik İskender füzeleri ve en az 48 füze rampası ve on binlerce yeni asker konuşlandırılmış durumda.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski’nin davetlisi olarak, resmi temaslarda bulunmak üzere Kiev’e gitti. Ukrayna ve Rusya arasındaki krizin çözümü için arabuluculuk teklif eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Zelenski ile düzenledikleri ortak basın toplantısında Ukrayna-Rusya krizine değinerek “Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve uluslararası hukuk temelinde Minsk Anlaşması çerçevesinde barışçıl yöntemlerle sona erdirileceğine samimiyetle inanıyoruz” ifadelerini kullandı. Erdoğan, Türkiye’nin “Kırım da dahil olmak üzere Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü desteklemeye devam ettiğini” ayrıca vurguladı.  Zelenski ise Türkiye’nin Ukrayna-Rusya arasında arabulucu olma inisiyatifini aldığı için teşekkür etti.

Öte yandan Normandiya Formatı’nı yeniden canlandırarak AB’yi de müzakere masasına taşımayı hedefleyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, geçen hafta Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ile üç kez telefonda görüştükten sonra yüz yüze görüşme kararı aldıklarını açıkladı. Elysee Sarayından yapılan açıklamada, Macron’un 7 Şubat Pazartesi günü Moskova’ya, 8 Şubat Salı günü de Kiev’e giderek, Putin ve Zelenski’yle baş başa görüşeceği bildirildi.